Augustus en Apollo

Deze denarius van Augustus werd geslagen tussen 13 en 15 v. Chr. Op deze munt herdenkt Augustus zijn overwinning op Marcus Antonius bij Actium en toont hij zijn band met Julius Caesar. De munt werd geslagen nadat Augustus voor de tiende keer de titel imperator kreeg. Hij herinnert de mensen aan de lange duur van zijn regering en verbindt zichzelf met twee goden: zijn adoptievader Julius Caesar en Apollo. Augustus gebruikt deze munt om zijn overwinning, maar ook om de huidige vrede in Rome te benadrukken. 

Op de munt staat Apollo Citharoedus afgebeeld, Apollo met een lier en plectrum en de tekst IMP X ACT. IMP X staat voor Augustus die tien jaar keizer is. ACT verwijst naar de slag bij Actium, waar Augustus Marcus Antonius en Cleopatra versloeg in een zeeslag. Apollo's verschijning op deze munt is belangrijk vanwege zijn rol bij de slag. In de Aeneis van Vergilius is een scène waarin Aeneas een schild krijgt met alle belangrijke scènes sinds de stichting van Rome tot aan het hoogtepunt met de slag bij Actium. Het verhaalt over de nederlaag van Marcus Antonius waarbij zijn leger vlucht wanneer Apollo zijn boog spant. Ook in andere verhalen heeft Apollo een cruciale rol in Actium, meestal met een boog. Daarom lijkt de afbeelding van Apollo met een lier op deze munt een beetje merkwaardig. Maar dat is het niet….
 

Rond 16 v.Chr. begon Apollo op munten te verschijnen als Citharoedus. Apollo Citharoedus met lier is vreedzaam in tegenstelling tot de oorlogszuchtige Apollo met boog. Augustus wilde niet alleen verwijzen naar Actium, maar vooral ook naar de vrede die daarop volgde. Daarom staat Citharoedus op de keerzijde.

Op de voorzijde van deze munt zien we het blote hoofd van Augustus en de inscriptie DIVI F, wat betekent "Augustus, zoon van een god". De god waarnaar wordt verwezen is de vergoddelijkte Julius Caesar. Augustus was immers de geadopteerde zoon van Julius Caesar. Julius Caesar was populair onder het Romeinse volk, dus het was een goede politieke zet van hem om hen er via zijn munten aan te herinneren dat hij familie was.

Gallienus en de criocampus

Een munt van Gallienus met een criocampus op de achterzijde is vrij zeldzaam. 

De criocampus is een mythologisch dier, een mengeling van een geit en een paard, een soort hybride wezen. Op de munten van Gallienus zijn verschillende mythologische wezens afgebeeld, bedoeld om de kracht en goddelijke bescherming van de keizer te benadrukken. De criocampus was niet echt een gangbaar wezen in de klassieke Romeinse mythologie. Het lijkt verwant te zijn aan andere mythologische dieren zoals de hippocampus, dit is een soort zeepaard. Hier heb ik ook een munt van.

Gallienus was keizer van het Romeinse Rijk van 253 tot 268 na Christus.

Tijdens zijn regeerperiode was er veel tumult, met meerdere militaire en politieke crises. Gallienus werd geconfronteerd met invallen, interne opstand en economische instabiliteit.

Gallienus en de centaur

Een mooie munt (antoninianus) van keizer Gallienus. Deze munt maakt deel uit van de 'Zoo Serie' van munten met dieren op de keerzijde. Op deze specifieke munt is een mythisch beest afgebeeld: een centaur.
Een centaur is een fabelwezen uit de Griekse mythologie, bestaande uit het menselijke bovenlichaam en een paardenlichaam. Ze worden soms voorgesteld als woeste wezens, maar er zijn ook mythen over wijze centauren, zoals Chiron. Hier zien we de centaur naar links lopen, met een wereldbol en een roer in zijn hand. De wereldbol en het roer zijn normaal gesproken attributen van Fortuna. Maar waarom zou een centaur deze attributen dragen? De wereldbol geeft hier vermoedelijk de omvang van het gezag van het Romeinse Rijk aan, en het roer de te volgen richting. De centaur moet hier waarschijnlijk worden gezien als symbool van wijsheid en vrede voor de Romeinse wereld.

Claudius en Agrippina

 

Ik ben heel blij met deze monumentale munt.

Op de voorzijde van deze fraaie denarius staat keizer Claudius afgebeeld. Op de achterzijde staat het portret van zijn vierde vrouw, en tevens zijn nicht Agrippina de Jongere. Het opschrift AGRIPPINAE AVGVSTAE geeft haar eretitel weer. Agrippina draagt op deze afbeelding een diadeem van korenaren. Het slaan van deze munt was een belangrijke stap in de politieke promotie van Agrippina. Door haar op de munt te zetten, legitimeerde Claudius haar invloed en benadrukte hij haar rol als de nieuwe keizerin. Het was ook een manier om haar zoon Nero, die de geadopteerde zoon van Claudius was, als de toekomstige keizer te positioneren. Agrippina was de eerste keizerin die tijdens haar leven op Romeinse munten verscheen met de titel Augusta. Het portret van Agrippina met de korenaren is een krachtige symbolische verwijzing naar Ceres, de godin van de landbouw. Dit vergelijkt haar met een godin en benadrukt haar rol in de welvaart van het Romeinse rijk en de continuïteit en vruchtbaarheid van de keizerlijke dynastie.

Hieronder een tekening van de achterzijde van deze munt, waarop je goed kan zien hoe fraai het portretje van Agrippina is.

Overigens is Agrippina een unieke vrouw in de Romeinse geschiedenis. Zij was de zus van keizer Caligula, de vrouw van keizer Claudius, en de moeder van keizer Nero. En dan was zij ook nog de dochter van de beroemde en immens populaire generaal Germanicus. Tragisch genoeg wordt ook zij slachtoffer van het wrede bewind van Nero, en wordt zij een paar jaar later op bevel van de keizer vermoord.

Britannicus, zoon van Claudius

Tiberius Claudius Caesar Britannicus werd geboren op 12 februari 41 als zoon van keizer Claidius en zijn derde vrouw Messalina. Aanvankelijk droeg de prins, evenals zijn vader de (bij)naam Germanicus; dit werd door de senaat in Britannicus veranderd om Claudius te eren wegens zijn successen in Britannië. Nadat Messalina in 48 terechtgesteld werd, trouwde Claudius in 49 met zijn nicht Agrippina (minor). Deze vrouw overheerste Claudius volkomen en bracht hem ertoe haar eigen zoon Nero te adopteren. Na Claudius' dood in 54 wist Agrippina te bewerkstelligen dat Nero op de troon kwam. In het voorjaar van 55 werd Britannicus op bevel van Nero vergiftigd. Zijn as werd bijgezet in het mausoleum van Augustus.

Een afbeelding van Britannicus komt voor op enkele munten, waaronder dit provinciale bronzen muntje uit Phrygia. Phrygia ligt in Anatolië, het huidige Turkije. 

Op de voorzijde het hoofd van Britannicus met de Griekse letters ΒΡΕΤΑΝΝΙΚΟΣ ΚΑΙΣΑΡ. Dit betekent Britannicus Caesar. Op de achterzijde de letters ΠΟΛΕΜΩΝΟΣ ΥΙΟΥ ΖΗΝΩΝΟΣ ΛΑΟΔΙΚΕΩΝ rondom een afbeelding van een driepoot (tripod) met slang. De Griekse letters gaan over de heerser Antonius Polemon, zoon van Zenon.

Het 5e legioen

Marcus Antonius kon tijdens de slag bij Actium beschikken over 23 legioenen, in totaal zo'n 115.000 man. Veel van deze legioenen had hij overgenomen van Julius Caesar. Om deze legioenen te kunnen betalen liet Marcus Antonius munten slaan door meereizende muntmeesters. De munten die hiervoor gebruikt werden worden 'legioendenarii' genoemd en zien er allemaal hetzelfde uit. Op elke munt staat voor welk legioen deze bedoeld was. Deze denarius was bedoeld voor het vijfde legioen (LEG V). 

Op de voorzijde van deze munt is een galei (quinquereme) met roeiers naar rechts afgebeeld. Het omschrift op de voorzijde (bovenaan) luidt ANTAVG, dit betekent Antonius Augurus. De betekenis van de letters onderaan de voorzijde is als volgt. Tresviri of Triumviri Rei Publicae Constituendae Consulari Potestate (drie mannen met consulair gezag voor het inrichten van de staat), afgekort als III VIR.R.P.C, was de officiële wettelijke benaming voor het tweede triumviraat van Octavianus, Antonius en Lepidus in 43 v.Chr. Op de achterzijde zijn twee standaarden te zien met daartussen een legioenadelaar en het opschrift LEG V.

Legio V Alaudae werd in 52 v.Chr. opgericht door Julius Caesar in Gallië. De leden van dit legioen waren Galliërs, dus geen Romeinse staatsburgers. De bijnaam Alaudae (leeuweriken) kregen ze omdat hun helm de vorm had van de pluim van een leeuwerik. Voor het legioen deze bijnaam kreeg heette het vermoedelijk Legio V Gallica. Symbool van dit legioen was de olifant. Tot 49 v.Chr. vocht het legioen in de Gallische Oorlog, daarna werden ze verplaatst naar Hispania.Tussen 41 en 31 v.Chr. stonden ze onder het bevel van Marcus Antonius en vochten ze aan zijn zijde in de Slag bij Actium. Na diens nederlaag werden ze in 30 v.Chr. opgenomen in de rangen van Augustus.

De olifant denarius

Dit is een legendarische munt!

Het is een munt uit de tijd van Caius Julius Caesar die leefde van ± 100 tot 44 v. Chr. Op de voorzijde zien we een afbeelding met een olifant die een slang vertrapt met daaronder de naam CAESAR. Deze munten zijn in 49/48 BC geslagen en zijn van groot historisch belang – ze werden geslagen door Caesar om zijn troepen te betalen, om de burgeroorlog te voeren die uiteindelijk leidde tot de oprichting van het Romeinse keizerrijk.

Hieronder nog een tekening van deze munt:

Het symbool van de olifant op de voorzijde heeft drie mogelijke betekenissen:

1) De legende ging dat de stichter van Caesars familie in zijn eentje een olifant doodde. De volksstam van de Mauri zou daarom de naam Caesar gegeven hebben aan de grootvader van Julius Caesar.

2) Caesars rivaal Pompeius had geprobeerd Rome binnen te komen op een strijdwagen, getrokken door vier olifanten. Omdat de poort te smal was, werd dit een enorme mislukking. Deze munt was mogelijk ontworpen om Pompeius' falen te benadrukken.

3) De olifant vertegenwoordigt de macht van Caesar en zijn legioenen, die een slang vertrappen. De slang is de vijand. De olifant die de slang verslaat, symboliseert de strijd tussen goed en kwaad. Overigens zijn er ook bronnen die zeggen dat op deze munt helemaal geen slang wordt afgebeeld, maar dat het gaat om een carnyx, een Gallische trompet met dierenkop. Dan zou het betekenen dat Caesar het Gallische leger aan het verpletteren was.

Op de keerzijde staan de attributen afgebeeld van de Pontifex Maximus (hogepriester). Dit zijn van links naar rechts een wijnlepel, een wijwaterkwast, een offerbijl en een mijter. Deze attributen werden gebruikt bij het offeren van dieren voor de verschillende goden. Dit verwijst naar het ambt van Julius Caesar als hogepriester.

Een foto van een antieke Carnyx.