Septimius Severus en de drie monetae

Dit is een dikke munt, een sestertius van een van mijn favoriete keizers, namelijk Septimius Severus. Ik ben hier blij mee want bronzen munten van deze keizer zijn veel schaarser dan zilveren munten. De keizer draagt hier een kuras (borstharnas). De achterzijde is heel interessant met een plaatje van de drie monetae. Deze drie vrouwenfiguren, die voorgesteld worden met een weegschaal, een hoorn des overvloeds en een hoopje munten aan de voeten, personifiëren de muntslag van gouden, zilveren en bronzen munten.
Moneta is de bijnaam van de Romeinse godin Juno wier tempel op de Capitolijnse heuvel te Rome stond. Nabij de tempel van Juno Moneta lag tot in de 1e eeuw na Chr. de Romeinse muntwerkplaats.

Keizerin Julia Paula

Een muntje van keizerin Julia Cornelia Paula. Zij was Romeins keizerin van 219-220 en de eerste vrouw van keizer Elagabalus. Zij was de dochter van de prefect van de Praetoriaanse garde, Julius Paulus. 

Het huwelijk vond plaats kort na aankomst in Rome van de 15-jarige keizer en was waarschijnlijk gearrangeerd door zijn grootmoeder, Julia Maesa, met het oog op een snelle integratie in de Romeinse aristocratie van de in Syrië opgegroeide jongeman. Het huwelijk werd gevierd als een grandioze gebeurtenis met de kroning van Julia Paula tot Augusta (verhevene, keizerin) en allerlei festiviteiten.
Het huwelijk werd in alle opzichten een volkomen mislukking. Na ongeveer een jaar scheidde de keizer en schokte de Romeinen door te trouwen met een Vestaalse maagd, Aquilia Severa.

Op de achterzijde van deze munt is de godin Concordia afgebeeld. Dit is de godin van de eendracht, zowel binnen de familie, als ook onder de burgers. Concordia heeft in dit huwelijk echter weinig eendracht gebracht.

De standaarddrager

Ik had nog geen denarius van Caracalla als keizer. Deze munt trok mij aan vanwege de standaarddrager op de keerzijde die achter de keizer staat. Een mooi militair plaatje! De letters PROFECTIO AVG staan voor het vertrek van de keizer die in 2013 op campagne ging tegen de Germanen.

Op de voorzijde van de munt staat ANTONINVS PIVS AVG BRIT (BRIT voor overwinningen in Groot-Brittannië). Op latere munten verving hij "BRIT" door "GERM" in de titel op de voorzijde, waarmee hij de overwinning op de Germanen claimde. 

Een standaarddrager was een man in het Romeinse leger die een van de standaards mocht dragen. Deze dienden als verzamelpunt en het was ook een herkenningsteken in veldslagen. Deze symbolen waren heel belangrijk in het Romeins leger. De standaarddragers gingen pas op stap als het volledig legioen een kamp verliet. Een standaard was een ereteken van Rome: het had een grote waarde en het was een ramp als er een standaard verloren ging.

Als er een standaard verloren ging deed het Romeinse leger er alles aan om het terug te winnen. Zo maakte het Romeinse leger een tocht door Duitsland om de standaards terug te veroveren die ze verloren hadden in de slag bij het Teutoburgerwoud (9 n.Chr.).

De standaards werden gedragen door jongere mannen. Meestal waren ze licht bewapend of zelfs onbewapend. Velen stierven op het slagveld. Het was voor een standaarddrager een hele eer dit te mogen doen. De belangrijkste standaard is de aquila (arend). Deze wordt gedragen door de aquilifer.

Een mooie kop !

Dit is natuurlijk het karakteristieke hoofd van keizer Septimius Severus. Elders in deze blog kun je het een en ander lezen over deze keizer en zijn familie. 

Op de keerzijde wordt Genius afgebeeld met een patera (een heilige kom) en een dubbele cornucopia (hoorn des overvloeds). 

Genius was een beschermgeest, een hoger wezen, die al het doen en laten van de mens bewaakte en die de mens in lief en leed begeleidde van de wieg tot aan het graf. Ieder mens had zijn eigen genius (de vrouwen hadden een iuno). Het was dus je persoonlijke geest. Doorgaans beschouwde men de genius als een vriendelijke, welwillende, "goede" geest, hoewel soms (in latere tijd) aan iedere mens twee genii, een goede en een kwade werden toegeschreven. Stief iemand, dan hield de genius ook op om te bestaan.

De genius was je goed gezind wanneer je in het leven in volle mate genoot. Je moest je dus niet allerlei geoorloofde genoegens ontzeggen.

De Romeinen waren ook gewend bij hun genius te zweren. "Bij mijn genius!" of ook wel "bij de Penates!" zei men in de zin van: "bij al wat mij dierbaar is." Slaven zwoeren bij de genius van hun heer, en in de keizertijd bij de genius van de keizer. Gewoonlijk werden de genii afgebeeld als mooie jongemannen die ook vaak van vleugels waren voorzien.

De machtige keizerin Julia Domna

Dit is om meerdere redenen een heel interessant muntje. De keizerin die hier wordt afgebeeld is Julia Domna. Zij was vermoedelijk een van de machtigste keizerinnen die het Romeinse Rijk heeft gehad. Haar man was keizer Septimius Severus, haar zonen Geta en Caracalla. Ze reisde met haar man mee op zijn veldtochten en kreeg daarom de titel Mater Castrorum (moeder van de legerkampen). Na de dood van haar man kende de senaat haar de tot dan toe ongekende titels Mater Senatus en Mater Patriae toe (moeder van de senaat en moeder des vaderlands).

Toen haar zoons beiden keizer waren geworden, was de haat tussen hen zo groot dat ze besloten het rijk te verdelen in een oostelijk, met Geta als keizer, en westelijk deel, met Caracalla als keizer. Julia Domna kwam echter tussenbeide en verhinderde de splitsing ("Jullie kunnen misschien het rijk wel tussen jullie verdelen, maar niet jullie moeder!"). Julia Domna werd echter door Caracalla verraden nadat zij op zijn voorstel een ontmoeting tussen haar twee zoons had geregeld - zogenaamd om de geschillen bij te leggen. Maar na Geta's aankomst werd hij voor haar ogen, waarschijnlijk zelfs in haar armen, door Caracalla's soldaten vermoord. 

Toen uiteindelijk ook haar oudste zoon werd vermoord (zij verbleef toen in Syrië), was zij wanhopig en overwoog zelfmoord maar zag hiervan af toen Macrinus haar te kennen gaf dat zij haar titels kon behouden. Zij begon echter een campagne tegen Macrinus, die haar daarop naar Rome verbande. Daar aangekomen met de as van haar zoon, pleegde zij uiteindelijk alsnog zelfmoord door in hongerstaking te gaan.

De achterzijde van deze munt is ook heel interessant. Hier wordt de godin Isis afgebeeld. Ze staat met haar linkervoet op een boeg, en voedt haar kindje Horus. Achter haar staat het roer van een schip tegen een altaar aan. Allemaal mooie symboliek! De boeg en het roer verwijzen naar de reizen die Isis maakte, op zoek naar haar vermiste broer en echtgenoot Osiris. Isis was een zeer populaire godin in het oude Egypte, vooral ook omdat zij de godin was voor vruchtbaarheid en gezondheid.

Een afbeelding van een Egyptische godin op een Romeinse munt is best bijzonder. Mogelijk staat Isis symbool voor Julia Domna zelf en is het kindje haar zoontje Caracalla. De letters SAECVLI FELICITAS (gelukkige tijden) lijken hier ook naar te verwijzen.

Sneue Plautilla

Publia Fulvia Plautilla was de dochter van de prefect van de Praetoriaanse garde Plautianus. Zij trouwde met Caracalla in 202 na Chr. Caracalla was op dat moment medeheerser naast zijn vader, keizer Septimius Severus.

Het was duidelijk een verstandshuwelijk van het jonge stel. Ze wilden niets met elkaar te maken hebben en weigerden zelfs de eettafel met elkaar te delen. 

In 205 viel de vader van Plautilla in ongenade bij de keizer. Hij werd op het paleis ontboden en onder het toeziend oog van Severus en Caracalla door soldaten vermoord. Plautilla werd verbannen naar een eilandje bij Sicilie. 

In 2011, na het overlijden van keizer Severus, werden de broers Caracalla en Geta keizer. Daarna volgt een van de beroemdste broedermoorden uit de oude geschiedenis. Caracalla vermoordt Geta. En dat niet alleen, kort na de dood van Geta wordt ook de verbannen Plautilla vermoord in opdracht van Caracalla.

De munten van Plautilla tonen ondanks de korte tijd dat zij keizerin was, een grote varieteit in haardracht.

Op deze munt kun je mooi de wat treurige oogopslag zien, alsof ze wist wat haar te wachten stond. Het wrange van het plaatje op de achterzijde is dat hier de godin van de liefde wordt afgebeeld (Venus) samen met haar zoontje Cupido. Als er iets ontbrak in het huwelijk tussen Caracalla en Plautilla, dan was het wel liefde!

Felicitas Geta !

Heel blij met deze munt van de jonge prins Geta !
Voor mij is het dit een fascinerend type, wetende wat er met Geta zou gebeuren. Op de achterkant van deze denarius geeft de prins Felicitas een hand. Ze is de godin van geluk en succes. Ik veronderstel dat ze hem niet heeft gewaarschuwd voor wat komen gaat ....

Er was zeker geen geluk voor Geta omdat hij op brute wijze werd vermoord, in opdracht van zijn eigen broer Caracalla in 211 na Christus. En hij was niet de enige die werd vermoord, maar ook alle mensen om hem heen die hem steunden (ongeveer 20.000 mannen en vrouwen, volgens Cassius Dio).

Arme Geta, dat is wat ik denk als ik naar deze munt kijk......

Septimius Severus

Dit is mijn tweede muntje van keizer Septimius Severus.
Ik heb deze denarius uitsluitend gekocht vanwege de werkelijk prachtige kop van deze keizer van Afrikaanse afkomst op de voorzijde van deze munt.
Op de achterzijde een voorstelling met de godin Victoria met in haar handen een open krans die ze boven een schild houdt. Het schild staat op een soort van houder. De godin Victoria is op tal van Romeinse munten afgebeeld, waarmee de keizers verzekerd zouden moeten zijn van eindeloos veel overwinningen tegen alle vijanden die het Romeinse rijk konden bedreigen.......

Severus Alexander

Dit is een interessante munt, in een opwelling gekocht, vanwege het fraaie hoofd van keizer Severus Alexander en de mooie patina.
Het is een munt uit Nicaea, een oude Griekse stad in Klein-Azië. Nicaea maakte onderdeel uit van de provincie Bithynia, dat door de Romeinen werd toegevoegd aan hun rijk. Later werd de stad veroverd door de Turken en ingelijfd in het Ottomaanse Rijk. Tegenwoordig staat de stad bekend onder de naam Iznik in Turkije.

Op de voorzijde van deze bronzen munt staan de volgende (Griekse) letters:
M AVP CЄV AΛЄΞANΔPOC AVΓ. Dit is de afkorting voor Marcus Aurelius Severus Alexander augustus (AVΓ).

Op de achterzijde staat NI - KAI - EΩN, de naam van het stadje.

De keerzijde is best aardig. Hier staan drie standaards afgebeeld. De middelste heeft een krans op top, en wordt geflankeerd door twee standaards met een capricornus (steenbok).

De capricornus heeft een mythologische oorsprong, namelijk die van de Griekse god Pan die een menselijk lichaam had maar horens en hoeven had van een steenbok. Pan waarschuwde de andere goden met zijn luide stem dat het verschrikkelijke monster Tepheus iedereen zou aanvallen en daardoor veranderden de goden zich om Tepheus te misleiden in andere gedaanten en veranderde Pan zijn onderlichaam in dat van een vis. In de strijd die hierna losbarstte viel het monster Zeus aan maar deze werd bijgestaan door Pan die Tepheus versloeg. Zeus verbande dit monster naar de voet van de Etna en Pan werd beloond voor zijn hulp door een plaats te krijgen aan de sterrenhemel.

Varende Caracalla

Heerlijk, die Romeinse muntjes met een galei.
Op deze munt is de jonge Caracalla afgebeeld. Een van de twee zonen van de keizer Septimius Severus. De keerzijde laat de terugkeer zien van de keizer en zijn familie van de campagne in het Oosten (van de zomer van 197 tot de lente of zomer van 202 AD) waar oorlog werd gevoerd tegen de Parthen.
Het is hier nog pais en vree binnen de familie. Na het overlijden van keizer Septimius Severus zou Caracalla zijn broer Geta vermoorden (211 AD). Dit is ongetwijfeld een van de beroemdste 'broedermoorden' uit de oudheid.

Op de galei zijn de vier roeiers met de roeispanen goed te zien. Ook de drie 'koninklijke' passagiers worden hier duidelijk (zittend) afgebeeld. Verder zien we een mast met zeil aan de linkerzijde en twee standaards (een aquila) aan de rechterzijde.

Elagabalus

Een keizer die ik eigenlijk niet verzamel, Elagabalus, maar ik was gefascineerd door dit prachtige portret van deze merkwaardige jonge keizer, die uit Syrië afkomstig was.

Over deze keizer doen allerlei bijzondere verhalen de ronde. Zo beweerde Cassius Dio dat hij zich als prostituee zou hebben uitgegeven in taveernes, bordelen en zelfs in het paleis. Hij zou make-up en damespruiken hebben gedragen. Andere verhalen vertellen dat hij een verzameling spinnenwebben zou hebben gehad, en dat hij loterijen hield waarbij men de meest bizarre dingen kon winnen. En zo kan ik nog even doorgaan. Veel verhalen zijn vast niet betrouwbaar, en houden vermoedelijk verband met zijn nogal zonderlinge geloofspraktijken.

Aanbidding van de zonnegod
De keizer hoopte de Syrische zonnegod 'El Gebal' tot de status van Romeinse oppergod te kunnen verheffen, onder de naam Sol Invictus, de onoverwinnelijke zon. Om hogepriester van dit nieuwe geloof te kunnen worden besneed de keizer zichzelf. Er kwam ook een Elagabalium, een tempel voor deze zonnegod. Senatoren moesten toezien hoe hij rond het altaar van de zonnegod danste en elke midzomer een groot feest ter ere van El Gebal hield, waarbij hij voedsel liet uitdelen aan het volk, dat hier uiteraard zeer blij mee was. Eén keer liet hij tijdens dit feest de heilige zwarte steen van Emesa rondrijden op een strijdwagen zonder berijder, zodat het leek alsof de steen zelf reed. Elagabalus zelf liep voor de wagen uit, met zijn gezicht ernaartoe terwijl hij de teugels hield. Elagabalus trouwde zelfs met een Vestaalse Maagd omdat hij meende dat zo'n huwelijk goddelijke kinderen zou voortbrengen. Voor de Romeinse godsdienst was dit heiligschennis, want Vestaalse Maagden hoorden ook daadwerkelijk maagd te blijven.
Uiteindelijk gebeurde het onvermijdelijke, en werd hij vermoord door de Pretoriaanse garde.

Op de achterzijde van deze denarius staat de keizer zelf. In hoedanigheid van priester brengt hij een offer aan de zonnegod El Gebal.

Keizer te paard

Dit is een heel aardige voorstelling van een keizer te paard. Het betreft hier de beroemde Septimius Severus, keizer van 193 tot 211. Een Romeins soldaat houdt het paard in bedwang. De afbeelding staat symbool voor de terugkeer van Severus (en zoon en medekeizer Caracalla) na een militaire campagne in het Oosten. Op de achterzijde staat daarom ADVENT AUGG (komst van de keizers).

Over keizer Severus
Heel bijzonder is dat Severus uit Afrika kwam. Hij is geboren in de Noord-Afrikaanse stad Leptis Magna. Deze keizer staat bekend als een krachtige heerser die het intern verdeelde Romeinse rijk na een burgeroorlog bij elkaar bracht. Nadat hij intern orde op zaken had gesteld door andere uitgeroepen keizers te verslaan, heeft hij het Romeinse rijk uitgebreid richting het oosten (Mesopotamië en Parthia) en het zuiden (gebieden in Noord Afrika). Vervolgens richtte hij zijn aandacht op Britannia, waar hij de tachtig jaar oude muur van Hadrianus liet herstellen. Daar stierf hij op 65-jarige leeftijd een natuurlijke dood (heel bijzonder voor een Romeinse keizer!) in York.

Een Romeins historicus bericht dat Severus op zijn sterfbed zijn beide zoons de volgende raad gaf: 'vermijd tweespalt, maak de soldaten rijk en bekommer je niet om de anderen' (Cassius Dio 77,15).

Zijn zonen Caracalla en Geta zouden hem opvolgen.