Afkortingen en hun betekenis

Op veel Romeinse munten staan allerlei afkortingen (titulatuur) die hieronder kort worden toegelicht. Het overzicht is zeker niet volledig, maar bevat wel de meest gebruikte afkortingen.

ARM	Armeniacus	Overwinnaar van de Armeniërs
AVG	Augustus/Augusta	Letterlijk ‘Verhevene’, keizer, keizerin
BEA	Beatissimus	Meest gelukkige en gezegende.
BRIT	Britannicus	Overwinnaar van de Britanniërs
CAES, C, CAE	Caesar	Erenaam, als titel ‘troonopvolger’, ‘kroonprins’, ‘onderkeizer’
COS, C, CONS	Consul	Consul
COS DES	Consul designatus	Benoemd als consul
CENS	Censor	Censor
CENS P, CEN PER	Censor perpetuus	Censor voor het leven
DN	Dominus noster	Onze heer
F, FEL	Felix	Gelukkig, gezegend en zegenbrengend
F, FIL	Filius/Filia	Zoon, dochter
FORT C(AES)	Fortissimus caesar	Allermoedigste caesar
G, GER GERM	Germanicus	Overwinnaar van de Germanen
I, IN, INV	Invictus	Onoverwonnen en onoverwinbaar
IMP	Imperator	Erenaam, bevelhebber
M, MAT	Mater	Moeder
MAX	Maximus	De grootste
N	Nepos	Kleinzoon
NC, NOB C(AES)	Nobilissimus caesar	Meest edele caesar
OPT	Optimus	De beste
P	Pius	Plichtsgetrouw tegenover goden en mensen
P, PT	Pater	Pater
PARTH	Parthicus	Overwinnaar van de Parthen
PERP	Perpetuus	Eeuwig
PM, PONT MAX	Pontifex maximus	Hogepriester
PONT	Pontifex	Priester
PP	Pater patriae	Vader van zijn vaderland
PRONEP	Pronepos	Achterkleinzoon
SARM	Sarmaticus	Overwinnaar van de Sarmaten
TR P, TR POT	Tribunicia potestas	Bekleed met de macht van volkstribuun

Waarde van de Romeinse munt

Op welke wijze wordt de waarde van een Romeinse munt bepaald? Dit is bepaald niet gemakkelijk, maar geeft wel een zekere charme aan deze hobby. Een aantal afwegingen speelt een rol. Ik heb niet de illusie compleet te zijn, maar zal een aantal punten op een rij zetten.

De kwaliteit van de munt.
De kwaliteit wordt door een aantal factoren bepaald, waaronder:

• klein muntplaatje (negatief) of groot muntplaatje (positief);
• hoeveel van het omschrift (of legende) is te lezen? Als bijvoorbeeld de naam van de keizer is af te lezen is dit positief voor de waarde van de munt;
• dubbelslag of zwakke slag of uit het centrum geslagen munt (negatief);
• is er met de munt 'gerommeld', bijvoorbeeld een reparatie uitgevoerd of te hard gereinigd waardoor de patina is verdwenen (negatief);
• is de munt beschadigd of gescheurd (negatief). 

Historisch belang van de munt.

Historische gebeurtenissen die zichtbaar zijn op de munt, maken een munt (vanzelfsprekend) gewild en dragen dus bij aan de waarde van de munt. Hetzelfde geldt voor beroemde (of beruchte) keizers.

De vaardigheid van de stempelsnijder.
Een zelfde portret of voorstelling kan in verschillende kwaliteiten gesneden zijn.

Het uiterlijk van de munt.
Heeft de (bronzen) munt een mooie patina, hoe aantrekkelijk is het zilver bij de denarius, hoe dik is de munt?

De herkomst of vindplaats.
Hoe meer van de munt bekend is des te beter.

De zeldzaamheid van de munt.
Zijn er veel munten van een keizer opgegraven, of bestaan er maar drie exemplaren?

De plek van aankoop.
Logischerwijs betaal je meer voor een munt van een gerenommeerde handelaar, dan op eBay, waar je in het algemeen minder garantie hebt. Over het kopen van munten op eBay heb ik elders op deze blog informatie gegeven.

Verzamelgebied

Een belangrijke vraag. Wat wordt mijn verzamelgebied? Je kan natuurlijk in het wildeweg een aantal (fraaie) Romeinse munten aanschaffen, maar misschien is het verstandiger om eerst na te denken over de volgende aandachtspunten voor je verzameling.

1. Het thema

Is er een specifiek thema dat je interesse heeft, bijvoorbeeld Romeinse gebouwen, dieren of portretten van zoveel mogelijk verschillende keizers? Er zijn legio mogelijkheden. Op het internet kun je veel voorbeelden vinden van verzamelingen die zijn aangelegd. De kracht van het verzamelen ligt in de beperking. Het is onmogelijk om alles te verzamelen.

2. De periode

Het eerste onderscheid dat veelal wordt gemaakt is de periode van de republiek en de periode van het keizerrijk. Er zijn allerlei verdere verdelingen te maken, zoals de periode van de 'flavische dynastie' of de 'severische dynastie'. Houd er rekening mee dat er gewilde periodes zijn (zoals de periode van de '12 caesars') waardoor prijzen flink kunnen oplopen.

3. Kwaliteit

Een van de elementen die het verzamelen van Romeinse munten tot een fascinerende hobby maakt is het enorme verschil in kwaliteit van de munten. Veel munten hebben eindeloos gecirculeerd en zijn daarom flink afgesleten. Munten kunnen ook heel lang in de grond hebben gelegen en hebben soms een prachtige patina ontwikkeld (nooit verwijderen!), dat heel gewild kan zijn bij verzamelaars. Bedenk goed of je een groot aantal munten van mindere kwaliteit wilt verzamelen of dat je er toch de voorkeur aan geeft om een geringer aantal munten van goede kwaliteit aan te schaffen. Overigens zullen munten in een mooie kwalteit eerder hun waarde behouden, en in het algemeen ook wat gemakkelijk te verkopen zijn (mocht je dat ooit willen besluiten).

4. Muntsoort

Romeins geld heeft in de loop van de tijd uit verschillende munteenheden en metaalsoorten bestaan. Ook hier zijn weer allerlei keuzes te maken, bijvoorbeeld door verschillende keizers in zilver (denarii) te verzamelen of tempels in verschillende munteenheden. In onderstaande tabel staan de (meest voorkomende) munteenheden vermeld.

aureus (goud) = 25 denarii

denarius (zilver) = 4 sestertii

sestertius (koper) = 4 asses

dupondius (koper) = 2 asses

as (koper)

semis (koper) = 1/2 as

quadrans (koper) = 1/4 as

Kopen van Romeinse munten op eBay

Tien vuistregels voor het kopen van Romeinse munten op eBay.

Koop de munt alleen dan wanneer:

1. heel belangrijk: je al heel veel (echt) antieke munten hebt bekeken. Op foto's natuurlijk, maar ook op beurzen, veilingen, etc. Misschien ken je iemand in je omgeving die antieke munten verzamelt.
2. de foto van de munt scherp is, hoe meer er ingezoomd kan worden, hoe beter. Vermijd onscherpe foto's. Waarom zou een handelaar een onscherpe foto plaatsen? Precies, omdat hij waarschijnlijk wat te verbergen heeft. Het kan natuurlijk ook nog zijn dat hij echt niet kan fotograferen, maar moet je dat risico nemen?
3. je de munt hebt vergeleken met valse munten die in de omloop zijn. Er zijn diverse websites waar valse munten worden gearchiveerd. Kijk en vergelijk goed. Hier valt ook een hoop van te leren.
4. de handelaar gespecialiseerd is in antieke munten. Verkoopt hij ook stofzuigers, begin er dan niet aan. De kans is groot dat hij onvoldoende kennis in huis heeft om echt van vals te onderscheiden.
5. de handelaar een goede reputatie heeft opgebouwd. Google bijvoorbeeld eens zijn naam in combinatie met 'fake'. Kijk ook naar de 'feedback'. Een geweldige knop op eBay is 'completed listings'. Kijk eens wat onze handelaar zoals verkocht heeft. Waren dat veel mooie stukken tegen goede prijzen of alleen wat klein spul.
6. de biedingen niet anoniem zijn (dus geen 'private listing'). Er zijn vast heel goede redenen om anoniem te bieden, maar ik heb alleen maar dubiezue munten voorbij zien komen in combinatie met 'private listing'.
7. de munt terug mag naar de handelaar als je 'm toch niet mooi vindt, of het gewoon niet vertrouwt. Dat weet je pas als je 'm in handen hebt. Geen 'return policy', dan ook niet bieden. Het leven is simpel.
8. de prijs goed is. Laat je vooral niet gek maken. Een zelfde munt is soms op de gespecialiseerde muntensites voor een aantrekkelijke prijs te bemachtigen. Doe dat dan, en neem geen gokje op eBay! Wat ook steeds meer gebeurt: munten voor een absurd hoge prijs (vaak al met zogenaamde korting) op eBay plaatsen ('buy it now'). Je mag dan een 'best offer' geven. Trap er niet in, er kan dan echt nog heel veel van de prijs af. Blijf vergelijken! Kijk ook eens via 'completed listings' voor welke bedragen deze handelaar zijn munten uiteindelijk heeft verkocht (soms voor een derde van de kortingsprijs).
9. de munt aangetekend en/of verzekerd verzonden kan worden. Het risico ligt weliswaar bij de verzender, maar het levert veel gedoe op als het muntje niet arriveert. Ik heb het nu een keer meegemaakt, en het is geen feestje!
10. last but not least: het aanbod niet te mooi is om waar te zijn. Een dooddoener, maar plak 'm toch maar boven je computer.

Op Ebay staat ook een handzame instructie om 'fake coins' te vermijden. Hieronder de samenvatting. Lees hier de rest van de tekst.

To summarize, here's a ten point checklist you should go through every time a coin on eBay takes your fancy and your bidding finger starts to itch:

• Is it a private listing? If so, go no further.
• Have I checked the seller's feedback for at least the past 2 months?
• Where is the seller based or sending his coins from?
• Have I checked to see if the seller is on any blacklist?
• Have I looked to see if the coin is displayed in any of the fakes galleries (maybe in higher or lower grade, maybe a different shaped flan. Identical dies are the things to look for.)
• Have I checked the recent postings on the fakes discussion sites to see if the coin or the seller is the subject of debate?
• Have I obtained the weight of the coin and determined it's in the correct range?
• Have I checked to see if the seller offers a lifetime guarantee?
• Are there any words or signals in the listing to suggest the seller knows the coin is not authentic or may cast doubt on the coin's authenticity?
• Is the coin a scarce or rare type, is it rare emperor or member of his family?