zaterdag 19 november 2016

Oh Messalina


Omdat ik altijd op zoek ben naar leuke munten uit de tijd van de Julisch-Claudische keizers kwam ik deze provinciale munt van Messalina tegen.
Het valt niet mee om munten te vinden van de vrouwelijke familieleden van deze keizers, en zeker niet voor een redelijke prijs. Van Messalina, de derde vrouw (augusta) van keizer Claudius, zijn alleen maar provinciale munten met haar afbeelding te vinden. Dit is een Egyptische munt, een Billon Tetradrachme uit Alexandrië.

Keizer Claudius staat op de voorzijde van de munt en Valeria Messalina op de achterzijde, met twee kinderfiguurtjes in haar uitgestrekte rechterhand en twee grote korenaren in haar linkerhand. De kinderfiguurtjes zijn naar alle waarschijnlijkheid de twee kinderen die zij met Claudius heeft gekregen: Claudia Octavia en Britannicus.

Over Messalina
Over Messalina zijn veel verhalen bekend die haar in een kwaad daglicht stellen. De verhalen gaan vooral over haar ontrouw aan de keizer. Zo ging het gerucht dat zij een kamertje had in een bordeel waar ze, onder de schuilnaam Lycisca, seks had met zoveel mogelijk mannen.
Toen de keizer in 48 de stad uit was om de havens in Ostia te inspecteren, trouwde Messalina met de senator Gaius Silius. Het is niet duidelijk of dit een echt of een schijnhuwelijk was, maar Claudius pikte dit niet, en liet de senator ombrengen (overigens met een aantal andere feestgangers). Messalina kreeg de keuze: zelfmoord plegen met een dolk of executie. Ze durfde geen zelfmoord te plegen, en werd daarom gedood door een officier van de Praetoriaanse garde.

Het is zeer de vraag of alle verhalen over de seksuele escapades van Messalina op waarheid berusten. De geschiedschrijvers hadden er soms belang bij om eerdere keizers en hun familieleden zwart te maken. En dan zijn roddels over ontrouw en allerlei seksuele uitspattingen natuurlijk een beproefde tactiek......

Ik heb overigens nog een Billon Tetradrachme, eentje van Poppaea, de vrouw van keizer Nero.






donderdag 27 oktober 2016

Toch was ik uw keizer !


Een mooi portret van een keizer die maar kort heeft gereageerd. Een mooie aanvulling op mijn collectie. Met deze denarius heb ik 10 van de "12 caesars" in zilver verzameld. Ik mis nog Otho en (natuurlijk) Caligula. Deze laatste is in zilver nauwelijks te vinden, laat staan te betalen.....

Denarii van Vitellius zijn, ondanks de korte periode dat hij heeft geregeerd, goed verkrijgbaar, maar voor de betere exemplaren zal je wel wat dieper in de buidel moeten tasten.

Over Vitellius
Deze keizer heeft een slechte pers. Hij stond bekend als een wrede keizer, maar ook een enorme veelvraat. Het verhaal gaat dat hij wel vier banketten per dag kon bijwonen. Dit lukte door het gebruik van klysma’s, maar ook door tussen de maaltijden door over te geven. Voor elk banket zou hij zichzelf weer in een ander huis hebben laten uitnodigen. Zo zijn er veel meer verhalen over zijn gulzigheid, bijvoorbeeld dat hij bij de ceremonie van het offeren aan de goden zelf van het vlees zou hebben gegeten. Zoals veel van dergelijke roddels over Romeinse keizers is het ook hier maar zeer de vraag of dit verhaal op waarheid berust. Schrijvers uit de oudheid hadden er soms belang bij om keizers in een kwaad daglicht te stellen. Dat hij wreed was, staat overigens wel vast. Hij heeft veel mensen om het leven laten brengen, waaronder oude schuldeisers.

Ook deze keizer komt beroerd aan zijn einde. Op 22 december 69 werd de 54-jarige Vitellius naar de Gemonische Trappen gebracht, een gebruikelijke executieplaats. Zoals gebruikelijk werd hij gedood door middel van wurging, waarna hij van de trappen geworpen werd om uiteindelijk in de Tiber gesmeten te worden. Zijn laatste woorden waren, naar men zegt: “Toch was ik uw keizer.” Hij heeft dan acht maanden geregeerd.

Nog een aardig feitje is dat Vitellius de eerste keizer was die niet de naam Caesar voerde. Deze titel is dus ook niet op deze munt terug te vinden. Naar alle waarschijnlijkheid wilde hij hiermee afstand nemen van de Julisch-Claudische familie, Nero werd immers gehaat door de Romeinse elite. In plaats van Caesar liet hij Germanicus in zijn naam opnemen (zie ook de legende van deze munt met de letters GERM). Een voor de hand liggende keuze omdat de troepen uit Germania hem aan de macht hadden geholpen.

vrijdag 14 oktober 2016

Joodse gevangene


Een redelijk zeldzame en historisch interessante denarius.

Deze munt is geslagen kort na de dood van keizer Vespasianus, toen zijn zoon Titus het stokje overnam. De afbeelding met de gevangene verwijst hoogstwaarschijnlijk naar de overwinning van Vespasianus en Titus in Judea.

Er is overigens ook een andere mogelijkheid, namelijk dat de munt verwijst naar de activiteiten in het noorden van Groot-Brittannië van de beroemde gouverneur Gnaeus Julius Agricola. Agricola was een beroemde Romeinse generaal die verantwoordelijk was voor een groot deel van de Romeinse veroveringen in Britannia (bron: Sear).

De gevangene zit geknield en vastgebonden, met op de achtergrond een trofee, bestaande uit verschillende onderdelen van een wapenuitrusting.

Een piepjonge keizer


Opnieuw een muntje uit een periode in de Romeinse geschiedenis die ik eigenlijk niet verzamel, maar ook deze Gordianus kon ik niet weerstaan.
Het is een van de eerste muntjes die ik heb aangeschaft. Het is een keizer waarvan nog steeds ongelooflijk veel munten op de markt zijn, waardoor de prijs van de kwalitatief vaak goede munten heel aantrekkelijk is. Het lijkt een denarius te zijn, maar dat is het niet. Het is een antoninianus.

Hierover valt nog wel iets te vertellen.De antoninianus is een zilverstuk dat twee maal zoveel waard was als een denarius. De munt is iets groter en het portret van de keizer heeft altijd een stralenkroon (zo ook hier). Deze kroon was al enkele eeuwen het teken dat deze munt een dubbele waarde had.
Maar ook al was de antoninianus tweemaal zoveel waard als de denarius, toch woog hij nooit meer dan 1,6 maal het gewicht van de denarius. Daaruit blijkt dat deze munt bij zijn introductie een bezuinigingsmaatregel vormde. De antoninianus verving de denarius geheel na de heerschappij van Gordianus III.

Ook over de keizer valt wel een en ander te vertellen.

Gordianus III was nog maar een jongen van 13 jaar oud (!) toen hij keizer werd (in 238 AD). Hij is hiermee de jongste Romeinse keizer ooit. Zijn opa Gordianus I was samen met zijn oom Gordianus II en met instemming van de senaat in opstand gekomen tegen het bewind van keizer Maximinus. De beide Gordianii werden echter bij Carthago verslagen door een gouverneur die loyaal bleef aan Maximinus. Toen het nieuws van hun nederlaag en dood Rome bereikte werden twee senatoren Pupienus en Balbinus tot keizer benoemd om de strijd tegen Maximinus voort te zetten. Dit was zeer tegen de zin van het volk die de kleinzoon van Gordianus graag als keizer had gezien. Het kwam tot grote ongeregeldheden in de stad die pas afzwakten nadat Gordianus tot Caesar (prins) werd gemaakt.

Uiteindelijk werden Pupienus en Balbinus door de pretoriaanse garde vermoord die ontevreden was over de benoeming van deze twee senatorenkeizers en vreesden voor impopulaire maatregelen tegen de garde. Na deze moord werd de jonge Gordianus door de pretorianen tot keizer uitgeroepen, en is hij tegenwoordig bekend als Gordianus III. In 244 overleed ook deze Gordianus in het oosten, hoe is niet precies bekend. Vermoedelijk vermoord en nog geen 20 jaar oud.....

zaterdag 8 oktober 2016

De prins en het altaar


Opnieuw een denarius van prins Domitianus (uitgegeven onder zijn broer Titus die toen keizer was). Naast het stoppelbaardje van de prins, was ik vooral gecharmeerd door de mooi, gedetailleerd uitgewerkte afbeelding van het altaar. De brandende altaar met versieringen is goed te zien!

Hieronder een foto van een prachtig bewerkte Romeinse altaar met op alle vier de hoeken een ramskop.
 

Kinderen van de wolf


Best weer een aardig muntje. Het hoofd van prins Domitianus is nog goed zichtbaar op de voorzijde. Ik heb de denarius echter vooral gekocht vanwege de beroemde legende op de keerzijde van de munt. Op de keerzijde zijn een wolvin, twee drinkende kinderen en een bootje te zien.

Romulus en Remus
Volgens een legende is Rome gesticht door Romulus, op 21 april 753 voor Christus. Romulus was een van de tweelingbroertjes die in een mandje over de Tiber naar de kant waren gedreven, waar ze werden gevonden door een wolvin. Deze wolvin voedde de twee jongetjes op tot ze werden gevonden door een herder die hen onder zijn hoede nam.

Romulus en Remus, zoals de jongetjes heetten, groeiden op tot grote, sterke mannen. Toen ze volwassen waren, gingen ze terug naar de Tiber, waar ze ooit aan land spoelden. Hier wilden ze een stad stichten. Maar waar zou die stad precies moeten liggen? Wie zou de stad zijn naam mogen geven? En wie zou er over de stad heersen?

Om dit te kunnen vaststellen, besloten de broers te vertrouwen op een teken van de goden. Ze gingen beiden op een heuvel staan, in de hoop dat de goden zouden laten weten waar de stad zou moeten komen en wie de gelukkige heerser zou zijn. Remus zag vanaf zijn heuvel zes gieren overvliegen – volgens hem een teken dat de stad op ‘zijn’ heuvel gebouwd moest worden en dat hij over de stad moest heersen.

Romulus had echter twaalf gieren over zien vliegen, zo liet hij zijn broer weten. Remus geloofde er niets van en vloog zijn broer aan. Het ontaardde in een heftige ruzie, die Remus uiteindelijk met de dood moest bekopen.

Zo werd Romulus heerser over de nieuwe stad, die hij Rome doopte. Hij kroonde zichzelf tot de eerste koning van Rome.

maandag 3 oktober 2016

Hoe de Romeinen reisden



Een klein uitstapje naar een ander verzamelgebied......
Naast mijn collectie Romeinse munten ben ik erg geïnteresseerd in miniaturen die betrekking hebben op de Romeinse tijd. Onlangs heb ik deze Romeinse reiswagen aangeschaft van het merk Lineol, schaal 1:24/25. Deze wagen is eigenlijk bedoeld voor figuurtjes van 7 cm. De wagen is gemaakt van resin, met enkele metalen onderdelen. Ik wil deze wagen gebruiken voor het bouwen van een diorama met Romeinse legionairs van 6 cm. Dat lijkt prima te passen. De paarden ontbreken overigens nog !

Ingenieus is dat de carrosserie al werd opgehangen met een systeem van leren riemen waardoor de schokken van de ongetwijfeld zeer hobbelige Romeinse wegen werden gedempt. De Romeinen hadden dus al vering dat het reiscomfort ongetwijfeld aanzienlijk heeft verhoogd. De wagen draaide op zijn vooras. Op onderstaande foto met de uit elkaar gehaalde wagen is de ophanging met banden goed te zien. 

   

Overigens is deze wagen gebaseerd op de prachtige reconstructie (schaal 1:1) die in het Römisch-Germanisches Museum in Keulen valt te bewonderen.

zondag 2 oktober 2016

Paard met vleugels


Een leuk muntje met hoofd van de jonge Domitianus (toen nog prins) op de voorzijde en het gevleugelde paard Pegasus op de keerzijde. Het lijkt wel of Pegasus, door zijn linkerbeen op te tillen, een groet brengt aan de prins. Dit zou goed kunnen want de prins was een enthousiast aanhanger van de godin Minerva, en zij zou met een gouden teugel dit paard getemd hebben.
Zie hieronder het bekende werk in olieverf van Jan Boeckhorst (rond 1650) waarop goed te zien is dat Minerva (met helm) het paard bedwingt met hulp van Mercurius.



Over Pegasus
Pegasus was volgens de Griekse mythologie een dier met magische krachten. Hij werd geboren uit de Griekse halfgodin Medusa toen haar hoofd werd afgehakt: een bijzondere geboorte voor een bijzonder dier. Zijn moeder was een wezen met slangen als haren en een blik die kon doden en zijn vader was Poseidon, god van de zee. Van hen 'erfde' hij kwaliteiten die hem onoverwinnelijk maakten zoals de kunst om te vliegen. In zijn leven vocht Pegasus met verschillende monsters en goddelijke wezens.

zaterdag 1 oktober 2016

De marsroute


De god Mars is regelmatig te vinden op de achterzijde van Romeinse munten. 
Ik werd bij dit muntje getroffen door het mooie gedetailleerde plaatje van deze god van de oorlog. Mars heeft een speer en trofee in zijn handen, en draagt als kledingstuk slechts een zogenaamde chlamys rond zijn middel (dit is een rechthoekig stuk doek dat met een speld wordt samengehouden).

Vitellius, of toch niet.......


Een fascinerende munt. Op het eerste gezicht is dit keizer Vitellius, de laatste van de keizers uit het zogenaamde 'driekeizerrijk'. Echter, het is 'm niet. Het is keizer Vespasianus, dit staat immers op het omschrift.

De verklaring is dat deze stempelsnijder waarschijnlijk geen idee had hoe Vespasianus er uit zag. Deze munt is geslagen kort nadat Vespasianus werd benoemd (eind jaar 69) tot keizer door de senaat. Zijn voorganger, Vitellius, was dood en Vespasianus zat nog in het buitenland (Alexandria). Hij kwam pas een jaar later naar Rome om geïnstalleerd te worden als keizer. De stempelsnijder heeft ongetwijfeld zijn best gedaan om er wat van te maken, maar zonder goede beeltenis van Vespasianus, is dit toch niet helemaal gelukt....

Op de achterzijde van de munt wordt Vespasianus aangemoedigd om snel en veilig terug te keren met Fortuna aan zijn zijde die het roer vasthoudt.

The eagle has landed



Gekocht vanwege de prachtige, agressief kijkende adelaar met machtige vleugels.

Eigenlijk mag een adelaar niet ontbreken in een collectie van Romeinse munten. De adelaar (aquila) is het symbool van het grote Romeinse rijk, en het belangrijkste veldteken van de Romeinse legioenen. In het legioen werd de standaard gedragen door de aquilifer, wat letterlijk adelaarsdrager betekent. Ook het portret van keizer Vespasianus is overigens niet verkeerd.

Er is nog een ander munttype met een adelaar die naar rechts kijkt.
Het verhaal gaat dat de adelaar die naar links kijkt, terugkijkt op het leven van de keizer en wat hij al heeft gepresteerd, terwijl de adelaar die naar rechts kijkt ziet wat er allemaal nog in het verschiet ligt aan roem voor de keizer.

Elagabalus


Een keizer die ik eigenlijk niet verzamel, Elagabalus, maar ik was gefascineerd door dit prachtige portret van deze merkwaardige jonge keizer, die uit Syrië afkomstig was.

Over deze keizer doen allerlei bijzondere verhalen de ronde. Zo beweerde Cassius Dio dat hij zich als prostituee zou hebben uitgegeven in taveernes, bordelen en zelfs in het paleis. Hij zou make-up en damespruiken hebben gedragen. Andere verhalen vertellen dat hij een verzameling spinnenwebben zou hebben gehad, en dat hij loterijen hield waarbij men de meest bizarre dingen kon winnen. En zo kan ik nog even doorgaan. Veel verhalen zijn vast niet betrouwbaar, en houden vermoedelijk verband met zijn nogal zonderlinge geloofspraktijken.

Aanbidding van de zonnegod
De keizer hoopte de Syrische zonnegod 'El Gebal' tot de status van Romeinse oppergod te kunnen verheffen, onder de naam Sol Invictus, de onoverwinnelijke zon. Om hogepriester van dit nieuwe geloof te kunnen worden besneed de keizer zichzelf. Er kwam ook een Elagabalium, een tempel voor deze zonnegod. Senatoren moesten toezien hoe hij rond het altaar van de zonnegod danste en elke midzomer een groot feest ter ere van El Gebal hield, waarbij hij voedsel liet uitdelen aan het volk, dat hier uiteraard zeer blij mee was. Eén keer liet hij tijdens dit feest de heilige zwarte steen van Emesa rondrijden op een strijdwagen zonder berijder, zodat het leek alsof de steen zelf reed. Elagabalus zelf liep voor de wagen uit, met zijn gezicht ernaartoe terwijl hij de teugels hield. Elagabalus trouwde zelfs met een Vestaalse Maagd omdat hij meende dat zo'n huwelijk goddelijke kinderen zou voortbrengen. Voor de Romeinse godsdienst was dit heiligschennis, want Vestaalse Maagden hoorden ook daadwerkelijk maagd te blijven.
Uiteindelijk gebeurde het onvermijdelijke, en werd hij vermoord door de Pretoriaanse garde.

Op de achterzijde van deze denarius staat de keizer zelf. In hoedanigheid van priester brengt hij een offer aan de zonnegod El Gebal.

vrijdag 30 september 2016

Zoon eert vader


Opnieuw een denarius van het Flavische geslacht. Een van mijn favorieten in mijn collectie munten van deze keizers!

Deze historisch interessante munt is geslagen door keizer Titus ter ere van zijn overleden vader, de beroemde keizer Vespasianus. Met deze munt wordt de triomftocht in Rome herdacht (het 10 jarig jubileum) na de herovering van Judea. In het jaar 70 viel Jeruzalem. De munt is daarom rond 80/81 geslagen. Op de voorzijde staat de vergoddelijkte Vespasianus (DIVVS AVGVSTVS VESPASIANVS). De vierspan op de achterzijde trekt een zogenaamde 'tensa', dit is een wagen in de vorm van een tempel. In deze tensa werden de goddelijke voorwerpen in een processie naar de spelen in het Circus gereden.

Victorie aan Nero !



Weer een stoere Nero, ditmaal een as, met een mooi plaatje van de godin Victoria op de achterzijde van de munt. Munten van Nero zijn en blijven voor mij favoriet met al die mooi gesneden prachtige afbeeldingen. Helaas ben ik niet de enige, en zie ik de prijzen van deze keizer alleen maar omhoog gaan.
Vicotoria draagt een schild met daarop de letters SPQR. Dit is de afkorting van het Latijnse Senatus Populusque Romanus, "De Senaat en het Volk van Rome".

De munt heeft een klein deukje (zie het 'zonnetje' boven Victoria), maar dit doet niets af aan de charme....