zaterdag 5 december 2020

De machtige keizerin Julia Domna


Dit is om meerdere redenen een heel interessant muntje. De keizerin die hier wordt afgebeeld is Julia Domna. Zij was vermoedelijk een van de machtigste keizerinnen die het Romeinse Rijk heeft gehad. Haar man was keizer Septimius Severus, haar zonen Geta en Caracalla. Ze reisde met haar man mee op zijn veldtochten en kreeg daarom de titel Mater Castrorum (moeder van de legerkampen). Na de dood van haar man kende de senaat haar de tot dan toe ongekende titels Mater Senatus en Mater Patriae toe (moeder van de senaat en moeder des vaderlands).

Toen haar zoons beiden keizer waren geworden, was de haat tussen hen zo groot dat ze besloten het rijk te verdelen in een oostelijk, met Geta als keizer, en westelijk deel, met Caracalla als keizer. Julia Domna kwam echter tussenbeide en verhinderde de splitsing ("Jullie kunnen misschien het rijk wel tussen jullie verdelen, maar niet jullie moeder!"). Julia Domna werd echter door Caracalla verraden nadat zij op zijn voorstel een ontmoeting tussen haar twee zoons had geregeld - zogenaamd om de geschillen bij te leggen. Maar na Geta's aankomst werd hij voor haar ogen, waarschijnlijk zelfs in haar armen, door Caracalla's soldaten vermoord. 

Toen uiteindelijk ook haar oudste zoon werd vermoord (zij verbleef toen in Syrië), was zij wanhopig en overwoog zelfmoord maar zag hiervan af toen Macrinus haar te kennen gaf dat zij haar titels kon behouden. Zij begon echter een campagne tegen Macrinus, die haar daarop naar Rome verbande. Daar aangekomen met de as van haar zoon, pleegde zij uiteindelijk alsnog zelfmoord door in hongerstaking te gaan.

De achterzijde van deze munt is ook heel interessant. Hier wordt de godin Isis afgebeeld. Ze staat met haar linkervoet op een boeg, en voedt haar kindje Horus. Achter haar staat het roer van een schip tegen een altaar aan. Allemaal mooie symboliek! De boeg en het roer verwijzen naar de reizen die Isis maakte, op zoek naar haar vermiste broer en echtgenoot Osiris. Isis was een zeer populaire godin in het oude Egypte, vooral ook omdat zij de godin was voor vruchtbaarheid en gezondheid.

Een afbeelding van een Egyptische godin op een Romeinse munt is best bijzonder. Mogelijk staat Isis symbool voor Julia Domna zelf en is het kindje haar zoontje Caracalla. De letters SAECVLI FELICITAS (gelukkige tijden) lijken hier ook naar te verwijzen.

zondag 22 november 2020

Sneue Plautilla


Publia Fulvia Plautilla was de dochter van de prefect van de Praetoriaanse garde Plautianus. Zij trouwde met Caracalla in 202 na Chr. Caracalla was op dat moment medeheerser naast zijn vader, keizer Septimius Severus.

Het was duidelijk een verstandshuwelijk van het jonge stel. Ze wilden niets met elkaar te maken hebben en weigerden zelfs de eettafel met elkaar te delen. 

In 205 viel de vader van Plautilla in ongenade bij de keizer. Hij werd op het paleis ontboden en onder het toeziend oog van Severus en Caracalla door soldaten vermoord. Plautilla werd verbannen naar een eilandje bij Sicilie. 

In 2011, na het overlijden van keizer Severus, werden de broers Caracalla en Geta keizer. Daarna volgt een van de beroemdste broedermoorden uit de oude geschiedenis. Caracalla vermoordt Geta. En dat niet alleen, kort na de dood van Geta wordt ook de verbannen Plautilla vermoord in opdracht van Caracalla.

De munten van Plautilla tonen ondanks de korte tijd dat zij keizerin was, een grote varieteit in haardracht.

Op deze munt kun je mooi de wat treurige oogopslag zien, alsof ze wist wat haar te wachten stond. Het wrange van het plaatje op de achterzijde is dat hier de godin van de liefde wordt afgebeeld (Venus) samen met haar zoontje Cupido. Als er iets ontbrak in het huwelijk tussen Caracalla en Plautilla, dan was het wel liefde!




zondag 8 november 2020

Antoninus Pius schudt de hand


Een aardig muntje van de keizer Antoninus Pius.
De afbeelding op de keerzijde van de munt met handslag en een staf (caduceus) is een zeer bekende voorstelling op Romeinse munten.

De caduceus is een korte staf met twee slangen er omheen geslingerd. Soms heeft de staf ook vleugels. In de Romeinse mythologie wordt hij vaak afgebeeld in de linkerhand van Mercurius, de boodschapper van de goden, gids van de doden, en beschermer van kooplieden, herders, gokkers, leugenaars en dieven.

De caduceus is ook een belangrijk symbool voor handel en onderhandeling. 

Antoninus Pius was een van de vijf goede keizers. Zijn bestuur valt op door een vreedzame periode van het Rijk, zonder grote opstanden of militaire invallen, en door het feit dat hij regeerde zonder Italië ooit te verlaten.

Antoninus was een goed bestuurder. Hij liet zijn opvolgers een groot bedrag in de schatkist na, breidde de vrije toegang tot drinkwater in het hele rijk uit, en bevorderde de invoering van het recht op vrijheid voor slaven.

Hij stierf een natuurlijke dood en werd in 161 opgevolgd door zijn geadopteerde zonen Marcus Aurelius en Lucius Verus als mede-keizers.

vrijdag 30 oktober 2020

De onbekende Tacitus

Een aardig muntje van keizer Tacitus, een van de latere keizers uit het Romeinse rijk. Zoals zoveel keizers heeft hij maar kort gereageerd. Het leger liet de keuze van een nieuwe keizer aan de senaat over. Deze keizer is dus in feite 'democratisch' gekozen door de senaat. De senaat koos voor Tacitus, een wat oudere, rijke senator. De keizer zorgde ervoor dat de senaat een deel van de macht weer terug kreeg, niet verwonderlijk, want hij kwam uit hun midden.

Van deze keizer is verder heel weinig bekend. Hij heeft tegen de Goten geknokt.
Vermoedelijk is hij, na een korte regeerperiode van een aantal maanden, overleden aan de pest, zeker weten doen we dit niet. Zijn (half)broef Florianus volgde hem op. 

Van zijn voorganger, Aurelianus, heb ik ook een muntje in mijn verzameling, die je elders in deze blog kunt vinden.

zaterdag 24 oktober 2020

Eland of geit ?


Het is weer enige tijd geleden dat ik een muntje heb gepost. Deze kon ik niet laten schieten. Het is een muntje van Philippus II met een eland op de achterzijde. Veel van deze munten zijn wat afgesleten, maar de eland met gewei is hier nog prachtig te zien. Overigens hebben veel elanden op deze munten zeker ook iets weg van een geit. Ik denk niet dat de keizer een geit wilde afbeelden op zijn munt, niet exotisch genoeg voor de arena. Veel muntsnijders hadden vast nog nooit in hun leven een eland gezien, een geit kwam dan misschien nog het dichtst in de buurt.....

Dit is mijn derde muntje uit de serie van 'duizendjarige' munten ter ere van de duizendste verjaardag van de stichting van Rome. Deze feesten werden in de Romeinse tijd 'ludi saeculares (eeuwfeest) genoemd. De letters SAECULARES staan op de keerzijde van de munt.

Mijn andere munten van deze keizerlijke familie hebben een nijlpaard en een leeuw op de achterzijde. De officina (werkplaats waar de munten werden geslagen) wordt hier gemarkeerd door het romeinse cijfer III.

Deze dieren werden allemaal de arena ingejaagd om ter ere van Rome en de spelen afgeslacht te worden.

Ik wil deze serie van zes munten graag compleet hebben, dus verzamel nog even door......




woensdag 3 juni 2020

Hippocampus


Keizer Gallienus staat hier op de voorzijde van deze antoninianus afgebeeld.
Tegen het einde van zijn heerschappij liet hij munten slaan met de namen van negen goden. De legende op de keerzijde is steeds de naam van een godheid, aangevuld met de letters CONS AUG. De goden beschermden (CONSERVATORI) de keizers (AUGUSTI). Op de achterzijde van deze boeiende serie wordt ook steeds een dier afgebeeld, soms een echt dier, soms een fabeldier.
De serie wordt ZOO (dierentuin) serie genoemd en wordt gretig verzameld. De meeste munten uit de serie zijn goed verkrijgbaar, maar er zijn zeldzamer exemplaren, en sowieso zijn ZOO munten in een mooie kwaliteit lastig te vinden.

Ik was al wat langer op zoek naar een mooie hippocampus, omdat ik dit een fascinerend fabeldier vind. Fabeldieren zijn vaak een combinatie van meerdere dieren. In dit geval werd het zeepaard een combinatie van het hoofd en voorbenen van een gewoon paard, het geschubde lijf van een vis en de staart van een dolfijn.

De andere vijf fabeldieren die ik graag aan mijn verzameling wil toevoegen zijn de centaur en griffioen (onder ander bekend van Harry Potter!), pegasus en de criocamp (zeemonster met ramskop) en de capricorn (geit en vis).

Hieronder staan alle varianten met daarbij hun zeldzaamheid op basis van het aantal munten in de Cunetio muntschat die in de jaren zeventig in Engeland werd gevonden.

Het cijfer onder de hippocampus lijkt het romeinse cijfer III. Dit is echter het cijfer N (Nu), oftwel 9. De officina (werkplaatsen) voor het slaan van munten kregen een cijfer zodat er een betere controle mogelijk was, onder andere op de kwaliteit van de munten, en het voorkomen van fraude.
 

godheidlegendaaantalpercentage(fabel)dier
DianaDIANAE CONS AVG
1190
43.48%
hinde, hert, antilope/gazelle
ApolloAPOLLINI CONS AVG
549
20.06%
centaur, griffioen
SolSOLI CONS AVG
257
9.39%
pegasus (gevleugeld paard), stier
JupiterIOVI CONS AVG
238
8.70%
geit
Liber PaterLIBERO P CONS AVG
207
7.56%
panter/tijgerin
NeptuneNEPTVNO CONS AVG
195
7.12%
steenbok, hippocampus
JunoIVNONI CONS AVG
91
3.32%
hinde/eland/ree
MercuryMERCVRIO CONS AVG
6
0.22%
zeepaardje/zeemonster met ramskop
HerculesHERCVLI CONS AVG
4
0.15%
leeuw, everzwijn

zaterdag 16 mei 2020

Licinius de jongere


Ik heb deze follis gekocht voor het prachtige plaatje op de achterzijde. Er is veel te zien. Buitengewoon hoe de muntmeesters uit die tijd er in slaagden om zulke voorstellingen te maken op deze kleine metalen plaatjes. De naakte figuur is Jupiter met in zijn rechterhand een bol met Victoria. In zijn linkerhand houdt hij een scepter vast met een adelaar als versiering op de top. Links naast hem staat een adelaar met een krans in de snavel. Aan de rechterzijde zit een gevangene met de handen vastgebonden op de rug. De legende is goed te lezen IOVI CONSERVATORI, oftewel Jupiter de Beschermer. Jupiter heeft in dit geval geen goed werk geleverd....
Licinius II werd Caesar tijdens het regime van zijn vader Licinius I. Vader en zoon werden geëxecuteerd door Constantijn ondanks zijn belofte dat hij hen zou sparen. Licinius II werd maar 11 jaar oud.


zondag 10 mei 2020

Trajanus in quadriga


Fraaie munt van keizer Trajanus. Op de achterzijde staat de keizer afgebeeld in een quadriga, een wagen met twee wielen en bespannen met vier paarden. Deze wagens konden in de strijd worden ingezet. De keizer rijdt hier in een triomftocht door de straten van Rome, hij houdt een scepter en een lauriertak vast. De lauriertak is een symbool van triomf. De paarden zijn mooi afgebeeld met de details duidelijk zichtbaar. Ook de figuurtjes op de zijkant van de wagen zijn nog goed te zien. 

Deze triomftocht van Trajanus heeft ongetwijfeld betrekking op de overwinning op de Daciërs in de tweede oorlog tegen Dacia (wat nu Roemenië is). 
Dat Trajanus de Daciërs heeft verslagen zie je ook terug in de legende op de voorzijde van de munt. Als je goed kijkt zie je tussen alle letters DAC staan.

vrijdag 8 mei 2020

Livia in een carpentum


Opnieuw een munt die van mijn verlanglijst af kan. Deze sestertius is best gewild. Het is een wat ruwe munt met de nodige slijtage, maar dat zegt vooral dat deze sestertius waarschijnlijk door vele handen is gegaan, een mooie gedachte!
Tiberius heeft deze munt uitgegeven ter ere van zijn moeder Livia.

Op de voorzijde zie je duidelijk een kar met twee wielen, wat versieringen aan de voorzijde en zijkanten, en twee muilezels die de kar trekken. Zo'n kar wordt een carpentum genoemd (ons woord kar is hier van afgeleid!).

De legende op de voorzijde is nog vrij goed leesbaar. Er staat SPQR IVLIAE AVGVST. Deze letters staan voor: de senaat en het volk van Rome voor Julia Augusta. Naar alle waarschijnlijkheid is dit een verwijzing naar de 'supplicatio' afgekondigd door de senaat in 22 n. Chr. ter ere van het herstel van Livia van een ernstige ziekte.

Livia was de echtgenote van keizer Augustus en moeder van de latere keizer Tiberius. Zij had het voorrecht om in een carpentum naar de spelen te rijden, waarschijnlijk omdat zij als priesteres tijdens de spelen mocht plaatsnemen naast de Vestaalse maagden. Vestaalse maagden en andere priesteressen mochten in een carpentum rijden.

Op de achterzijde rondom SC staan de letters TI CAESAR DIVI AVG F AVGVST P M TR POT XXIIII, Tiberius Caesar zoon van de goddelijke augustus, hogepriester, volkstribuun voor de 24ste maal.

dinsdag 5 mei 2020

Trajanus en Arabia


Ik word altijd blij van dieren op Romeinse munten. Op deze denarius is een dromedaris te zien, half verscholen achter Arabia. Het dier wordt op deze munten ook wel aangeduid als een kameel, maar heeft duidelijk maar 1 bult. Bovendien kwamen kamelen in dat gebied niet voor.

Arabia is op deze munt de personificatie van Arabia Petraea. Dit is een gebied, gelegen in wat nu Jordanië, de Sinaï en een deel van Saoedi-Arabië is. Dit gebied behoorde ooit tot het koninkrijk van de Nabateeërs. Na de dood van koning Rabel II werd Nabataea in 106 n. Chr. onderworpen door de Romeinen onder leiding van Cornelius Palma, de gouverneur van Syria, in opdracht van keizer Trajanus.

Trajanus staat op de voorzijde van deze munt afgebeeld. Onder zijn bewind was het Romeinse rijk op het toppunt van zijn macht, groter is het rijk niet meer geworden.

Het is onduidelijk of Petra of Bosra de hoofdstad van de provincie was; Trajanus gaf de voorkeur aan Bosra, zijn opvolger Hadrianus aan Petra en de gouverneurs van Arabia Petraea zetelden en werkten in beide steden.

Er is nog een tweede type van deze munt, met het onderschrift ARAB ADQ, dit is de afkorting van Arabia Adquisita (Arabia verkregen). Trajanus kreeg Arabia zonder bloedvergieten omdat koning Rabel II geen troonopvolger had......

Het door de Romeinen niet onderworpen deel van het Arabisch Schiereiland werd overigens Arabia Felix ("Gelukkig Arabië") genoemd.

zaterdag 25 april 2020

Nerva en Fortuna

  
Ik ben nog altijd op zoek naar een mooie sestertius van keizer Nerva, maar kon deze prachtige as niet weerstaan. De mooie kop van Nerva met prominente neus siert de voorzijde. 

Op de achterkant staat godin Fortuna afgebeeld. Godin van geluk, maar een tikkeltje onvoorspelbaar, dus geluk kan ook kantelen naar ongeluk.....
In haar linkerhand houdt ze de zogenaamde 'hoorn des overvloeds' (in het latijn cornucopia) vast, in de rechterhand draagt ze een roer (want zij geeft een richting aan het menselijk bestaan).