Britannicus, zoon van Claudius

Tiberius Claudius Caesar Britannicus werd geboren op 12 februari 41 als zoon van keizer Claidius en zijn derde vrouw Messalina. Aanvankelijk droeg de prins, evenals zijn vader de (bij)naam Germanicus; dit werd door de senaat in Britannicus veranderd om Claudius te eren wegens zijn successen in Britannië. Nadat Messalina in 48 terechtgesteld werd, trouwde Claudius in 49 met zijn nicht Agrippina (minor). Deze vrouw overheerste Claudius volkomen en bracht hem ertoe haar eigen zoon Nero te adopteren. Na Claudius' dood in 54 wist Agrippina te bewerkstelligen dat Nero op de troon kwam. In het voorjaar van 55 werd Britannicus op bevel van Nero vergiftigd. Zijn as werd bijgezet in het mausoleum van Augustus.

Een afbeelding van Britannicus komt voor op enkele munten, waaronder dit provinciale bronzen muntje uit Phrygia. Phrygia ligt in Anatolië, het huidige Turkije. 

Op de voorzijde het hoofd van Britannicus met de Griekse letters ΒΡΕΤΑΝΝΙΚΟΣ ΚΑΙΣΑΡ. Dit betekent Britannicus Caesar. Op de achterzijde de letters ΠΟΛΕΜΩΝΟΣ ΥΙΟΥ ΖΗΝΩΝΟΣ ΛΑΟΔΙΚΕΩΝ rondom een afbeelding van een driepoot (tripod) met slang. De Griekse letters gaan over de heerser Antonius Polemon, zoon van Zenon.

Het 5e legioen

Marcus Antonius kon tijdens de slag bij Actium beschikken over 23 legioenen, in totaal zo'n 115.000 man. Veel van deze legioenen had hij overgenomen van Julius Caesar. Om deze legioenen te kunnen betalen liet Marcus Antonius munten slaan door meereizende muntmeesters. De munten die hiervoor gebruikt werden worden 'legioendenarii' genoemd en zien er allemaal hetzelfde uit. Op elke munt staat voor welk legioen deze bedoeld was. Deze denarius was bedoeld voor het vijfde legioen (LEG V). 

Op de voorzijde van deze munt is een galei (quinquereme) met roeiers naar rechts afgebeeld. Het omschrift op de voorzijde (bovenaan) luidt ANTAVG, dit betekent Antonius Augurus. De betekenis van de letters onderaan de voorzijde is als volgt. Tresviri of Triumviri Rei Publicae Constituendae Consulari Potestate (drie mannen met consulair gezag voor het inrichten van de staat), afgekort als III VIR.R.P.C, was de officiële wettelijke benaming voor het tweede triumviraat van Octavianus, Antonius en Lepidus in 43 v.Chr. Op de achterzijde zijn twee standaarden te zien met daartussen een legioenadelaar en het opschrift LEG V.

Legio V Alaudae werd in 52 v.Chr. opgericht door Julius Caesar in Gallië. De leden van dit legioen waren Galliërs, dus geen Romeinse staatsburgers. De bijnaam Alaudae (leeuweriken) kregen ze omdat hun helm de vorm had van de pluim van een leeuwerik. Voor het legioen deze bijnaam kreeg heette het vermoedelijk Legio V Gallica. Symbool van dit legioen was de olifant. Tot 49 v.Chr. vocht het legioen in de Gallische Oorlog, daarna werden ze verplaatst naar Hispania.Tussen 41 en 31 v.Chr. stonden ze onder het bevel van Marcus Antonius en vochten ze aan zijn zijde in de Slag bij Actium. Na diens nederlaag werden ze in 30 v.Chr. opgenomen in de rangen van Augustus.

De olifant denarius

Dit is een legendarische munt!

Het is een munt uit de tijd van Caius Julius Caesar die leefde van ± 100 tot 44 v. Chr. Op de voorzijde zien we een afbeelding met een olifant die een slang vertrapt met daaronder de naam CAESAR. Deze munten zijn in 49/48 BC geslagen en zijn van groot historisch belang – ze werden geslagen door Caesar om zijn troepen te betalen, om de burgeroorlog te voeren die uiteindelijk leidde tot de oprichting van het Romeinse keizerrijk.

Hieronder nog een tekening van deze munt:

Het symbool van de olifant op de voorzijde heeft drie mogelijke betekenissen:

1) De legende ging dat de stichter van Caesars familie in zijn eentje een olifant doodde. De volksstam van de Mauri zou daarom de naam Caesar gegeven hebben aan de grootvader van Julius Caesar.

2) Caesars rivaal Pompeius had geprobeerd Rome binnen te komen op een strijdwagen, getrokken door vier olifanten. Omdat de poort te smal was, werd dit een enorme mislukking. Deze munt was mogelijk ontworpen om Pompeius' falen te benadrukken.

3) De olifant vertegenwoordigt de macht van Caesar en zijn legioenen, die een slang vertrappen. De slang is de vijand. De olifant die de slang verslaat, symboliseert de strijd tussen goed en kwaad. Overigens zijn er ook bronnen die zeggen dat op deze munt helemaal geen slang wordt afgebeeld, maar dat het gaat om een carnyx, een Gallische trompet met dierenkop. Dan zou het betekenen dat Caesar het Gallische leger aan het verpletteren was.

Op de keerzijde staan de attributen afgebeeld van de Pontifex Maximus (hogepriester). Dit zijn van links naar rechts een wijnlepel, een wijwaterkwast, een offerbijl en een mijter. Deze attributen werden gebruikt bij het offeren van dieren voor de verschillende goden. Dit verwijst naar het ambt van Julius Caesar als hogepriester.

Een foto van een antieke Carnyx.

Gallienus en de panter

Een muntje uit de ZOO-serie van Gallienus ter ere van de god Liber.

In de Romeinse mythologie was Liber Pater een beschermgod van de plebejers van Rome, en de god van wijn en wijnmaken, vruchtbaarheid en vrijheid. Het Latijnse liber betekent vrij, in combinatie met pater betekent het de vrije vader. ‘De uitvinder van wijn wordt Liber genoemd’, merkt Seneca op, ‘niet vanwege de vrijheid die hij onze tongen geeft, maar omdat hij de geest bevrijdt van de slavernij van zorgen, en hem bevrijdt, bezielt en hem gedurfder maakt in alles wat hij probeert.’

Vreemd genoeg verschijnt deze god zelden op Romeinse munten. Op munten wordt Liber doorgaans afgebeeld gekroond met wijnrank- of klimopbladeren en met een wijnbeker en thyrsus in zijn hand, vergezeld door zijn panter.

Op deze munt van Gallienus staat de panter alleen afgebeeld, met het opschrift LIBERO P CONS AVG - Libero Patri Conservatori Augusti - 'aan Vader Liber, verdediger van Augustus'.

Lucius Verus

Een sestertius van Lucius Verus, geslagen tijdens zijn bewind samen met Marcus Aurelius. Deze munt, met een portret van Lucius Verus op de voorzijde, toont op de achterzijde Mars, de Romeinse god van de oorlog. Mars draagt een helm en loopt naar rechts, met een speer en trofee in zijn handen. 

De legende op de achterzijde 'TR P IIII IMP II COS II’ geeft de tribuniciaanse macht, de eretitel imperator en de consulaten van Lucius Verus aan. De afkorting 'S-C' staat voor 'Senatus Consultum' (besluit van de Senaat).

Deze munten werden geslagen in Rome en vertegenwoordigen de militaire successen van Lucius Verus, met name tijdens zijn deelname aan de Romeinse oorlog tegen het Parthische Rijk.

Septimius Severus en de drie monetae

Dit is een dikke munt, een sestertius van een van mijn favoriete keizers, namelijk Septimius Severus. Ik ben hier blij mee want bronzen munten van deze keizer zijn veel schaarser dan zilveren munten. De keizer draagt hier een kuras (borstharnas). De achterzijde is heel interessant met een plaatje van de drie monetae. Deze drie vrouwenfiguren, die voorgesteld worden met een weegschaal, een hoorn des overvloeds en een hoopje munten aan de voeten, personifiëren de muntslag van gouden, zilveren en bronzen munten.
Moneta is de bijnaam van de Romeinse godin Juno wier tempel op de Capitolijnse heuvel te Rome stond. Nabij de tempel van Juno Moneta lag tot in de 1e eeuw na Chr. de Romeinse muntwerkplaats.

De standvastige keizer met lange nek

 

Als verzamelaar van munten van de Julisch-Claudische familie moest ik deze bijzondere as van keizer Claudius gewoon hebben. Het portret van Claudius met lange nek is werkelijk prachtig. Op de achterzijde is Constantia afgebeeld, met het randschrift "Constantiae Augusti", oftewel standvastigheid van de keizer. De godin Constantia was de Romeinse verpersoonlijking van standvastigheid of doorzettingsvermogen. 

Onder Claudius is voor het eerst deze afbeelding met randschrift verschenen. Vast niet toevallig. Na de chaotisch verlopen troonopvolging door Claudius was het belangrijk om aan het volk te laten weten dat de nieuwe keizer standvastig is, zowel in persoon als ook militair. Immers, Constantia draagt hier een militair tenue.