De billijke keizer Nerva

Gewoon een aardig muntje van keizer Nerva met de bekende, markante neus. Het is een denarius, mijn tweede van deze keizer. De munt was voor een zacht prijsje te koop, en aangezien munten van deze keizer in het algemeen niet zo goedkoop zijn, kon ik het niet laten en heb ik op de koopknop gedrukt.

Wellicht aardig om nog iets over de afbeelding op de keerzijde te vertellen. Dit is een afbeelding van Aequitas (de naam is goed af te lezen op het muntje). 

Aequitas was een personificatie van de billijkheid, dat volgens de volksovertuiging van de Romeinen bij de rechtspraak van toepassing moest zijn naast het strenge recht. In de latere tijd van de Romeinse godsdienst werd Aequitas tot een godin van de eerlijke handel en eerlijke handelaars gemaakt.

Ze wordt voorgesteld met een cornucopia, die de weelde afkomstig uit handel voorstelt, en een weegschaal die billijkheid en eerlijkheid representeert. Gedurende de keizertijd werd Aequitas soms aanbeden als een kwaliteit van de keizer onder de naam 'Aequitas August', zo ook op deze munt!

Hadrianus en de krokodil

Een veel voorkomende voorstelling op de drachme uit Alexandria, Nilus, de personificatie van de Nijl, die achterover leunt met een krokodil naast hem. Hij houdt suikerruit en de hoorn des overvloeds (cornucopia) vast.
Ik vind het aardig dat ik na eerdere Egyptische iconen, de vuurtoren van Alexandria en de Sphinx, nu ook de Nijl aan dit lijstje van bekende Egyptische symbolen kan toevoegen. 

Op de voorzijde is het hoofd van keizer Hadrianus zichtbaar. Hadrianus had een band met Egypte en de Nijl door zijn reizen, maar verloor ook zijn geliefde Antinoüs aan de Nijl. Toen Antinoüs op 19-jarige leeftijd verdronk in de Nijl, was de keizer in diepe rouw. Ter ere van zijn geliefde liet hij een complete stad bouwen aan de Nijl in Egypte, die hij naar hem vernoemde: Antinoöpolis.

De munt is geslagen in het jaar 18, dit zijn de letters LIH. L is de regering van Hadrianus en I en H zijn de Griekse letters voor 18. De letters zijn op de achterzijde heel vaag te zien, links naast Nilus.

Hadrianus en de slang

Wederom een munt (tetradrachme) met een mix van Rome en Egypte. De keizer op de voorzijde is Hadrianus. 

De slang op de keerzijde van deze fascinerende munt is Agathodaemon, dit is een beschermgeest. Hij komt pas op in de Romeinse tijd en wordt beschouwd als een goede geest die het huis beschermt en zorgt voor vruchtbaar land. De slang draagt de dubbele kroon van Boven- en Beneden Egypte (pschent). Links van de slang zie je een caduceus (magische staf) en rechts staan maïsstengels als teken van vruchtbaar land. 

De vrouwelijke tegenhanger van deze slang is Uraeus, de beschermende cobra (Wadjet in het Oude Egypte). Zij is al veel langer bekend in het Oude Egypte, als symbool en beschermgodin van Neder-Egypte. 

De Romeinse muntslag in Egypte heeft een bepaalde manier van dateren. Het regeringsjaar van de keizer werd aangeduid met een L en dan een Griekse letter om het getal aan te duiden. Op de keerzijde van deze munt staat links van de slang de letter L en rechts de letter E. Dit is het jaar 5 van de regering van Hadrianus.

Hadrianus en de Sfinx

Hier ben ik blij mee. Nadat ik eerst een mooie drachme heb kunnen bemachtigen met de vuurtoren (Pharos) van Alexandria heb ik opnieuw een drachme uit Alexandria kunnen vinden met een fraaie Egyptische voorstelling! 

Het mag duidelijk zijn dat de Egyptische voorstelling op de keerzijde van deze drachme een Sfinx voorstelt. De Sfinx heeft een menselijk vrouwenhoofd, het lichaam van een leeuw en vleugels. De rechtervoorpoot rust op een wiel. Verder draagt de Sfinx lange oorringen en een kroon, dit is de kroon van Kalathos.

De Romeinse muntslag in Egypte heeft een bepaalde manier van dateren. Het regeringsjaar van de keizer werd aangeduid met een L en dan een Griekse letter om het getal aan te duiden.

 

Op de keerzijde van deze munt staat links van de Sfinx de letter L en rechts de letters I en H. Dit is het jaar 18 van de regering van Hadrianus.

De standaarddrager

Ik had nog geen denarius van Caracalla als keizer. Deze munt trok mij aan vanwege de standaarddrager op de keerzijde die achter de keizer staat. Een mooi militair plaatje! De letters PROFECTIO AVG staan voor het vertrek van de keizer die in 2013 op campagne ging tegen de Germanen.

Op de voorzijde van de munt staat ANTONINVS PIVS AVG BRIT (BRIT voor overwinningen in Groot-Brittannië). Op latere munten verving hij "BRIT" door "GERM" in de titel op de voorzijde, waarmee hij de overwinning op de Germanen claimde. 

Een standaarddrager was een man in het Romeinse leger die een van de standaards mocht dragen. Deze dienden als verzamelpunt en het was ook een herkenningsteken in veldslagen. Deze symbolen waren heel belangrijk in het Romeins leger. De standaarddragers gingen pas op stap als het volledig legioen een kamp verliet. Een standaard was een ereteken van Rome: het had een grote waarde en het was een ramp als er een standaard verloren ging.

Als er een standaard verloren ging deed het Romeinse leger er alles aan om het terug te winnen. Zo maakte het Romeinse leger een tocht door Duitsland om de standaards terug te veroveren die ze verloren hadden in de slag bij het Teutoburgerwoud (9 n.Chr.).

De standaards werden gedragen door jongere mannen. Meestal waren ze licht bewapend of zelfs onbewapend. Velen stierven op het slagveld. Het was voor een standaarddrager een hele eer dit te mogen doen. De belangrijkste standaard is de aquila (arend). Deze wordt gedragen door de aquilifer.

Pharos

Op het eerste gezicht lijkt dit een matig interessante munt te zijn, flink versleten met een nauwelijks zichtbaar hoofd van een keizer (?) en een onduidelijk afbeelding op de achterzijde. Toch ben ik heel blij met deze munt en ik zal uitleggen waarom.

Naast mijn interesse in de Romeinse tijd heb ik ook een passie voor de Egyptische oudheid. Op deze munt komen Rome en Egypte prachtig samen.

Het hoofd op de voorzijde is van keizer Antoninus Pius, die in een relatief rustige periode het Romeinse rijk bestierde. Echter, deze munt is niet geslagen in Rome, maar in Egypte. In de tijd van deze keizer hadden de Romeinen het voor het zeggen in Egypte. Deze munt is geslagen in Alexandria (het huidige Alexandrië). 

Als je de keerzijde goed bekijkt zie je helemaal links een figuur die een zeil vasthoudt met beide handen en daarmee naar rechts zeilt. Dit is de godin Isis, één van de belangrijkste godinnen van de Egyptische mythologie. Zij houdt een zeil vast zodat de schepen veilig naar de haven zouden varen. En rechts staat wat ooit een wereldwonder was, namelijk de vuurtoren van Alexandria die op het eiland Pharos stond. Dit type werd geslagen van Caracalla tot Marcus Aurelius.

Hieronder een mooi plaatje van hoe de vuurtoren er ongeveer uitgezien moet hebben

Op mijn munt wordt de vuurtoren schetsmatig aangegeven. Als je goed kijkt zie je dat de vuurtoren op mijn munt is opgebouwd uit drie lagen. Een schuin oplopende basis met een paar openingen, daarop een massief ogende verdieping en bovenaan de smallere baken. Op dit baken staat nog een beeld, vermoedelijk van de zonnegod Helios. Dit beeld is op mijn munt niet te zien. Wat nog wel te zien is, is links van het baken een figuur, vermoedelijk een triton. Dit is een soort koning van de zee. Dit beeld staat ook aan de rechterzijde, op mijn munt is dit niet (goed) te zien.

De munt is een drachme, een grote en zware munt met mooi patina.

Pegasus

Dit is mijn tweede muntje uit de bijzondere ZOO-serie van keizer Gallienus. Wederom een fabeldier. Deze keer een mythologisch paard met vleugels, Pegasus geheten. Elders op mijn blog kun je van alles lezen over deze muntenserie van Gallienus.

Ook op deze munt wordt de keizer beschermd door een god. Ditmaal is het de zonnegod Sol Invictus die de keizer (augustus) moet beschermen (conservatori). Zie de letters SOLI CONS AUG op de keerzijde van de munt. 

De letter van de officina (werkplaats) is op mijn muntje helaas niet te zien. Het is de Griekse letter A = Alpha. Dus is dit muntje geslagen in de eerste officina.

Ik wil graag de zes fabeldieren uit deze serie compleet hebben. Ik heb er nu twee. Nog vier te gaan……

Cleopatra VII

Ja, het is haar echt, Cleopatra VII, de minnares van Julius Caesar en van Marcus Antonius. Grieks, maar koningin van het oude Egypte en het laatste lid van de Ptolemaeïsche dynastie. Ze is de bekendste van de verschillende gelijknamige Egyptische vorstinnen en wordt gewoonlijk kortweg als Cleopatra aangeduid. Haar familie was oorspronkelijk van Griekse en Macedonische afkomst. Ze was mede-heerseres over Egypte naast haar vader, haar twee broers/echtgenoten en later haar zoon.

Cleopatra overleefde een staatsgreep door de hovelingen van haar oudste broer en ging vervolgens een verhouding aan met Julius Caesar, die haar greep op de troon verstevigde. Na de moord op Caesar in 44 v.Chr. bond ze zich aan Marcus Antonius, met wie zij een tweeling kreeg. Later trouwde zij met Marcus Antonius en baarde nog een zoon. Alles bij elkaar had Cleopatra vier kinderen, één bij Caesar en drie bij Antonius. Haar (verstands)huwelijken met haar twee broers leverden geen kinderen op.

Nadat Antonius' rivaal en Caesars wettelijke opvolger, Octavianus, de volle macht van Rome tegen Egypte keerde en een relatie met Cleopatra van de hand wees, benam Cleopatra zich van het leven.

Het muntje is natuurlijk niet van een hele goede kwaliteit, maar, in tegenstelling tot veel andere munten van Cleopatra, is het gezicht (met kapsel en diadeem) goed te herkennen en ook de adelaar op de keerzijde staat fier overeind. Veel van haar munten zijn extreem versleten. De munt is geslagen in Alexandria.

De adelaar staat met dichte vleugels op een bliksemstraal met aan de linkerzijde een dubbele cornucopia (hoorn des overvloeds). 

Op de voorzijde staan geen letters. Rond de adelaar staan de letters:

ΒΑΣΙΛΙΣΣΗΣ ΚΛΕΟΠΑΤΡΑΣ, oftewel koningin Cleopatra.
Aan de rechterzijde zie je, als je goed kijkt, nog de letter M. Dit is de waardeaanduiding van de munt (40 drachmai).

De schenking door Hadrianus

Een fascinerend muntje van keizer Hadrianus. 

Op de voorzijde een mooi, gelauwerd, hoofd met een goede baard. Maar het gaat mij natuurlijk om de achterzijde van deze denarius. De keizer heeft hier plaatsgenomen op een stoel op een plateau en geeft een donatie aan een Romeinse burger die zijn toga open houdt om de gift in ontvangst te kunnen nemen. 

Onder het plateau staan de letters LIBERAL AUG III. 

Dit is de herdenking van de derde liberalitas (schenking) door Hadrianus. Het was gebruikelijk dat de keizer een schenking deed aan het volk of aan het leger na een belangrijke gebeurtenis. Waarschijnlijk werd er letterlijk met denarii gestrooid in de straten van Rome om zo goodwill bij het volk te kweken. 

De belangrijke gebeurtenis was de herdenking van de Natalis Urbis (stichting van Rome) op 21 april 753 vChr. Ter viering hiervan werden spelen georganiseerd in het Circus Maximus.

Een mooie kop !

Dit is natuurlijk het karakteristieke hoofd van keizer Septimius Severus. Elders in deze blog kun je het een en ander lezen over deze keizer en zijn familie. 

Op de keerzijde wordt Genius afgebeeld met een patera (een heilige kom) en een dubbele cornucopia (hoorn des overvloeds). 

Genius was een beschermgeest, een hoger wezen, die al het doen en laten van de mens bewaakte en die de mens in lief en leed begeleidde van de wieg tot aan het graf. Ieder mens had zijn eigen genius (de vrouwen hadden een iuno). Het was dus je persoonlijke geest. Doorgaans beschouwde men de genius als een vriendelijke, welwillende, "goede" geest, hoewel soms (in latere tijd) aan iedere mens twee genii, een goede en een kwade werden toegeschreven. Stief iemand, dan hield de genius ook op om te bestaan.

De genius was je goed gezind wanneer je in het leven in volle mate genoot. Je moest je dus niet allerlei geoorloofde genoegens ontzeggen.

De Romeinen waren ook gewend bij hun genius te zweren. "Bij mijn genius!" of ook wel "bij de Penates!" zei men in de zin van: "bij al wat mij dierbaar is." Slaven zwoeren bij de genius van hun heer, en in de keizertijd bij de genius van de keizer. Gewoonlijk werden de genii afgebeeld als mooie jongemannen die ook vaak van vleugels waren voorzien.

Consecratio van Marcus Aurelius

Dit muntje heb ik gekocht vanwege de mooie afbeelding van een adelaar met gespreide vleugels. Zo'n onstuimige adelaar zie je niet vaak op Romeinse munten! Het is ook mooi om te zien hoe de rechtervleugel recht omhoog wijst en precies tussen de letters N en S valt. Dit is met de linkerveugel minder goed gelukt. Deze vleugel raakt de letter R.

Op de keerzijde staan de letters CONSECRATIO. In de Romeinse tijd werd het gebruikelijk om gestorven keizers te vergoddelijken. Ter herinnering hieraan werd door de opvolger vaak een munt geslagen. Dat is hier ook gebeurd. Consecratio betekent de opname van een gestorvene onder de doden. Deze munt herdenkt de vergoddelijking van de keizer Marcus Aurelius door zijn opvolger, keizer Commodus.

Dat het hier om de vergoddelijkte Marcus Aurelius gaat lees je op de voorzijde: DIVVS (= goddelijk) M ANTONINVS PIVS.

De gewone man Macrinus

Een fraai muntje van keizer Macrinus die een voorlopig einde maakte aan de Severische dynastie.

Het bijzondere van deze keizer was dat hij niet uit de senatorenstand kwam, maar een 'gewone' Romein was. Uit een heel arme familie kwam hij overigens niet. Hij hoorde tot de ridderstand en had een juridische opleiding gehad. Macrinus kwam aan de macht door Caracalla te laten vermoorden, om zijn eigen leven te redden. Er was nameljk een profetie verspreid dat hij keizer zou worden. Als Caracalla dit zou horen zou hij zeker om het leven zijn gebracht.

Hij was geen populaire keizer bij de senaat en de soldaten. Verlaging van de soldij en het bevoordelen van ridders boven senatoren droegen bij aan zijn ondergang. Het zat de senaat ook niet lekker dat iemand van lage stand keizer was geworden. Opstandige troepen riepen Elagabalus uit tot keizer en in een veldslag werd Macrinus verslagen en niet veel later vermoord. Ook zijn zoon Diadumenianus werd vermoord. Beide namen werden door de senaat verdoemd (de zogenaamde damnatio memoriae).

De achterzijde van deze munt heeft mooie details. Je ziet de god Jupiter met scepter en bliksem, met naast hem, heel klein, de keizer in toga. De symboliek is duidelijk. De god is veel groter dan de keizer! 

De letters op de achterzijde IOVI CONSERVATORI betekenen: 

Jupiter, de beschermer.

Hieronder nog een gedetailleerd plaatje van god en keizer.

Lucius Verus

Een fraaie denarius van de wat minder bekende keizer Lucius Verus. Hij was Romeins keizer van 161 tot aan zijn dood in 169, samen met zijn adoptiebroer Marcus Aurelius. De troonopvolging van Verus samen met Marcus Aurelius was de eerste keer dat het Romeinse rijk werd geregeerd door meerdere keizers, een steeds vaker voorkomend verschijnsel in de latere geschiedenis van het rijk.

Verus werd na de dood van zijn biologische vader geadopteerd door Antoninus Pius, die zelf werd geadopteerd door Hadrianus. Hadrianus stierf later dat jaar en Antoninus Pius volgde de troon op. Antoninus Pius regeerde tot 161 en werd opgevolgd door Lucius Verus en Marcus Aurelius. Het grootste deel van Verus’ regering bestond uit oorlog voeren met de Parthen dat eindigde in een Romeinse overwinning. Verus stierf in 169, waarschijnlijk door een beroerte. Hij werd vergoddelijkt door de senaat (Divus Verus).

Op de voorzijde van dit muntje staat L VERVS AVG ARMENIACVS.

Dit is de naam van de keizer met de toevoeging augustus (AUG) en de herdenking van zijn overwinning op de Armeniërs (ARMENIACVS). Daarom op de achterzijde de oorlogsgod Mars met speer en schild.

De olifantdrijver

Niet gekocht voor de keizer, maar voor de olifantdrijver! Het is een mooie antoninianus van keizer Philippus I. Hier heb ik meer muntjes van, als ook van zijn vrouw en zoon. De keizer heeft meerdere muntjes uitgegeven ter ere van het 1000-jarig bestaan van Rome. Dit is er vermoedelijk ook eentje hoewel deze munt geen verwijzing geeft naar de ludi saeculares (eeuwfeest) zoals dat bij andere munten wel het geval is.

Op de rug van de olifant zit een zogenaamde mahout (olifantdrijver/trainer) die met een stok de olifant leidt. De olifant staat symbool voor kracht en onverzettelijkheid, en ook voor de eeuwigheid (olifanten worden immers oud). Het dier is daarom populair op Romeinse munten. 

Op de keerzijde staat AETERNITAS AUGG, eeuwigheid van de keizers, oftewel de hoop op een nog eeuwig voortdurend keizerrijk!

Spelen terwijl Rome brandt!

Ik had niet verwacht dat ik deze munt nog eens zou bezitten. Het is een bijzonder gewild type en in een acceptabele kwaliteit moeilijk te vinden. Waarom is deze munt (het is overigens een as) zo gewild?

Munten van Nero zijn sowieso gezocht. Er zitten prachtige stukken tussen, door uitmuntende muntmeesters gemaakt. Nero heeft ook altijd een aantrekkingskracht gehad op mensen die ook maar een beetje geïnteresseerd zijn in Romeinse geschiedenis. Vraag mensen om een Romeinse keizer te noemen en Nero komt zeker voorbij...... 

Wat dit specifieke type zo bijzonder maakt is de figuur op de achterzijde. Het is Apollo Citharoedus, oftewel een beeld van Apollo met cithara (lier). 

Hieronder staat een plaatje van een beroemd beeld, te vinden in het Vaticaan. De figuur wordt afgebeeld met een laurierkroon, een sierlijke mantel en natuurlijk de lier. De mantel is ook op mijn muntje nog goed te zien.

Apollo is de god van de muziek, schone kunsten, poëzie en meer. Dat juist Apollo op de achterzijde staat is daarom niet toevallig. Nero was erg gecharmeerd van Apollo en identificeerde zich graag met deze godheid. Hij trad vaak op met lier voor een weinig kritisch publiek dat soms ook gewongen werd zijn optredens bij te wonen. Heel goed mogelijk dat de figuur op de achterzijde van mijn munt niet Apollo is, maar Nero zelf die muziek maakt. Dit weten we echter niet 100% zeker omdat op de munt zelf (legende) niets over de figuur wordt vermeld.

Wat de munt verder heel interessant maakt, is dat in de oude geschiedenis al over deze munt werd gesproken. Suetonius besprak de munt in zijn keizersbiografieën. Zo schreef hij dat keizer Nero na zijn zogenaamde 'succesvolle' muziekoptredens in Griekenland verschillende standbeelden van hem als lierspeler liet plaatsen en dat ook een munt van de keizer als lierspeler werd geslagen. 

Tot slot ging het gerucht dat de beruchte brand in Rome, die een deel van de stad in as legde, was gesticht door handlangers van Nero zelf, met als doel om ruimte te maken voor het gouden paleis (domus aurea) dat hij wilde bouwen. Het verhaal gaat ook dat hij de lier speelde toen Rome brandde......

Een tempeltje ter ere van het riool

Ik kocht dit muntje vanwege de bijzondere voorstelling op de achterzijde. Ik had geen goed idee wat het was, maar besloot mee te doen aan de bieding. Mijn bod was het hoogste, dus het muntje ging mijn kant uit. Ondanks dat de stempel het muntje niet goed heeft geraakt (off-centre) ben ik er best blij mee.

Na enig studeren en goed kijken kwam ik er achter dat het een voorstelling van een tempeltje is. Twee figuren staan op een verhoging, een rond podium, met een laag hekwerk er om heen. Links van het podium is een trappetje te zien dat uitkomt bij een soort van portiek (portico) naar de tempel. 

De twee figuren blijken beelden te zijn van goden. Een van de beelden moet de godin Cloacina zijn omdat haar naam op de voorkant van het podium staat. Op mijn muntje is de naam voor een deel weggevallen. De letters CLO van CLOACIN zijn leesbaar. Het andere beeld is naar alle waarschijnlijkheid de godin Venus. Hun rechterhanden rusten op een cippus (een lage pilaar of zuil).

De Romeinen hadden goden voor van alles en nog wat. De godin Cloacina had de leiding over de Cloaca Maxima, het hoofdstelsel van de riolering in het oude Rome. Zeker geen onbelangrijke taak!

Het tempeltje had een mooie plek op de plaats waar de Cloaca Maxima het grote plein van het forum binnenkwam. Van het tempeltje is weinig over. Alleen de voet is teruggevonden. Door deze muntjes weten we nu hoe dit tempeltje er ongeveer heeft uitgezien! De gesluierde vrouw op de voorzijde van het muntje is overigens de godin Concordia. Zij is godin van de eendracht onder de burgers van Rome.

Op onderstaande oude tekeningen is het tempeltje vanuit verschillende perspectieven te zien.

Commodus schudt Africa de hand

Niet het mooiste muntje uit mijn collectie, maar wel een bijzondere....

Op de voorzijde zie je keizer Commodus. Ik heb meer munten van deze gestoorde en gevaarlijke keizer. Op de achterzijde zie je een afbeelding van twee figuren. 

Commodus staat hier rechts, in de figuur van Hercules, met zijn rechtervoet op een boeg van een schip. Commodus begon zich als keizer alsmaar vreemder te gedragen en vereenzelfdigde zich met de god Hercules. Hij werd op veel portretten als Hercules afgebeeld met een berenvel en een knots. Op enig moment trad hij zelfs op in de arena als Hercules. De andere figuur aan de linkerzijde is de personificatie van Africa met een hoofdtooi van olifantenhuid (de slurf is te zien!) en een leeuw aan haar voeten. De leeuw is helaas nauwelijks zichtbaar op dit plaatje. Commodus schudt Africa de hand.

Deze munt geeft een belangrijke gebeurtenis aan, namelijk het opzetten van een nieuwe Afrikaanse graanvloot door Commodus. Dit vanwege een eerder graantekort. Hij noemde deze vloot 'Commodiana Herculea'.

Postumius Albinus

Weer een serratus, oftewel gekarteld muntje, toegevoegd aan mijn verzameling. Deze denarius uit de tijd van de Romeinse republiek laat op de keerzijde een fraaie voorstelling zien. Het is een populaire munt. Er is nog een tweede type uit deze serie van twee, met een voorstelling met stier, die ik graag ook nog aan mijn verzameling wil toevoegen.

Op de voorzijde wordt een personificatie van Hispania afgebeeld (zie de letters HISPAN). 

Om te weten wat de achterzijde voorstelt moeten eerst de letters duidelijk worden. Die staan in een ongebruikelijke volgorde. Je leest tegen de klok in vanaf 8 uur en eindigt in het midden. Dan staat er:

A. 

POST.A.F.

.S.N

ALBIN

De betekenis is als volgt: Aulus Postumius Aulus Filius Spurius Nepos Albinus

In vertaling: Aulus Postumius Albinus, zoon (filius) van Aulus, neef (nepos) van Spurius.

Oftewel, de muntmeester van deze munt is de Romeinse politicus Aulus Postumius Albinus, uit een roemruchte Romeinse familie. De figuur in toga op de achterzijde is echter niet Aulus zelf, maar een voorouder, genaamd Lucius. Deze Lucius heeft een succesvolle militaire campagne gevoerd in Spanje, en dat is gelijk de link met Hispania op de voorzijde van de munt.

De vogel met gespreide veugels is, hoe kan het anders, een adelaar, het beroemde veldteken van de Romeinse legioenen.  

Het voorwerp aan de rechterzijde is een zogenaamde fasces, dit is een bundel houten roeden die een bijl insluiten, bijeengehouden door leren riemen. Deze fasces werden door lictors (ambtenaren) voor de magistraten uit gedragen.