Livia in een carpentum

Opnieuw een munt die van mijn verlanglijst af kan. Deze sestertius is best gewild. Het is een wat ruwe munt met de nodige slijtage, maar dat zegt vooral dat deze sestertius waarschijnlijk door vele handen is gegaan, een mooie gedachte!

Tiberius heeft deze munt uitgegeven ter ere van zijn moeder Livia.

Op de voorzijde zie je duidelijk een kar met twee wielen, wat versieringen aan de voorzijde en zijkanten, en twee muilezels die de kar trekken. Zo'n kar wordt een carpentum genoemd (ons woord kar is hier van afgeleid!).

De legende op de voorzijde is nog vrij goed leesbaar. Er staat SPQR IVLIAE AVGVST. Deze letters staan voor: de senaat en het volk van Rome voor Julia Augusta. Naar alle waarschijnlijkheid is dit een verwijzing naar de 'supplicatio' afgekondigd door de senaat in 22 n. Chr. ter ere van het herstel van Livia van een ernstige ziekte.

Livia was de echtgenote van keizer Augustus en moeder van de latere keizer Tiberius. Zij had het voorrecht om in een carpentum naar de spelen te rijden, waarschijnlijk omdat zij als priesteres tijdens de spelen mocht plaatsnemen naast de Vestaalse maagden. Vestaalse maagden en andere priesteressen mochten in een carpentum rijden.

Op de achterzijde rondom SC staan de letters TI CAESAR DIVI AVG F AVGVST P M TR POT XXIIII, Tiberius Caesar zoon van de goddelijke augustus, hogepriester, volkstribuun voor de 24ste maal.

Trajanus en Arabia

Ik word altijd blij van dieren op Romeinse munten. Op deze denarius is een dromedaris te zien, half verscholen achter Arabia. Het dier wordt op deze munten ook wel aangeduid als een kameel, maar heeft duidelijk maar 1 bult. Bovendien kwamen kamelen in dat gebied niet voor.

Arabia is op deze munt de personificatie van Arabia Petraea. Dit is een gebied, gelegen in wat nu Jordanië, de Sinaï en een deel van Saoedi-Arabië is. Dit gebied behoorde ooit tot het koninkrijk van de Nabateeërs. Na de dood van koning Rabel II werd Nabataea in 106 n. Chr. onderworpen door de Romeinen onder leiding van Cornelius Palma, de gouverneur van Syria, in opdracht van keizer Trajanus.

Trajanus staat op de voorzijde van deze munt afgebeeld. Onder zijn bewind was het Romeinse rijk op het toppunt van zijn macht, groter is het rijk niet meer geworden.

Het is onduidelijk of Petra of Bosra de hoofdstad van de provincie was; Trajanus gaf de voorkeur aan Bosra, zijn opvolger Hadrianus aan Petra en de gouverneurs van Arabia Petraea zetelden en werkten in beide steden.

Er is nog een tweede type van deze munt, met het onderschrift ARAB ADQ, dit is de afkorting van Arabia Adquisita (Arabia verkregen). Trajanus kreeg Arabia zonder bloedvergieten omdat koning Rabel II geen troonopvolger had......

Het door de Romeinen niet onderworpen deel van het Arabisch Schiereiland werd overigens Arabia Felix ("Gelukkig Arabië") genoemd.

Nerva en Fortuna

  
Ik ben nog altijd op zoek naar een mooie sestertius van keizer Nerva, maar kon deze prachtige as niet weerstaan. De mooie kop van Nerva met prominente neus siert de voorzijde. 

Op de achterkant staat godin Fortuna afgebeeld. Godin van geluk, maar een tikkeltje onvoorspelbaar, dus geluk kan ook kantelen naar ongeluk.....
In haar linkerhand houdt ze de zogenaamde 'hoorn des overvloeds' (in het latijn cornucopia) vast, in de rechterhand draagt ze een roer (want zij geeft een richting aan het menselijk bestaan).

Felicitas Geta !

Heel blij met deze munt van de jonge prins Geta !
Voor mij is het dit een fascinerend type, wetende wat er met Geta zou gebeuren. Op de achterkant van deze denarius geeft de prins Felicitas een hand. Ze is de godin van geluk en succes. Ik veronderstel dat ze hem niet heeft gewaarschuwd voor wat komen gaat ....

Er was zeker geen geluk voor Geta omdat hij op brute wijze werd vermoord, in opdracht van zijn eigen broer Caracalla in 211 na Christus. En hij was niet de enige die werd vermoord, maar ook alle mensen om hem heen die hem steunden (ongeveer 20.000 mannen en vrouwen, volgens Cassius Dio).

Arme Geta, dat is wat ik denk als ik naar deze munt kijk......

Gallische krijger

Een heel interessant muntje uit de tijd van de Romeinse republiek.

Interessant omdat het muntje een kartelrand heeft. Zo'n munt heet een serratus.
Ook interessant omdat op de achterzijde van deze munt een Gallische krijger op een tweespan (biga) wordt afgebeeld. Als je goed kijkt dan kun je zien dat hij (behalve een speer en schild) een 'carnyx' met zich meedraagt. Een carnyx is een Keltisch blaasinstrument, vaak gebruikt op het slagveld. Zie een foto uit Wikipedia hieronder.




Dat de krijger een Galliër is, daarover is geen discussie. Zo is het schild, door het patroon, duidelijk herkenbaar als een Gallisch schild. Dat de krijger de beroemde Gallische koning Bituitus zou kunnen zijn, daarover is wel veel twijfel, en we weten dit dus gewoon niet.

In de afsnede van deze munt (onder de krijger) staan de letters LLICCNDOM. Deze letters verwijzen naar twee magistraten, namelijk L. Porcius Licinus (L LIC) en Cnaeus Domitius Ahenobarbus (CN DOM). Deze laatstgenoemde Domitus heeft overigens wel iets met koning Bituitus. Het was namelijk zijn vader die de koning gevangen heeft genomen en als oorlogstrofee meenam naar Rome. Zou de krijger op dit muntje dan toch de koning kunnen zijn?

Een andere bijzonderheid van deze munt is dat er vijf verschillende typen bestaan omdat er vijf verschillende namen van muntmeesters op de voorzijde voorkomen. Dit is de minst zeldzame L. Pomponius.

Arm prinsje

Een kleurrijke sestertius met het jonge hoofd van Philippus II, zoon van de keizer Philippus I Arabs. 

Philippus II was eerst caesar en werd later naast zijn vader nog even medekeizer. Zijn vader werd vermoord in de strijd om het keizerschap met Trajanus Decius. 

Toen dit nieuws Rome bereikte werd ook zijn zoon vermoord door de Praetoriaaanse garde. Het verhaal gaat dat hij in de armen van zijn moeder stief. Het jochie werd maar 12 jaar........

Op de achterzijde van de munt kun je lezen dat hij op het moment van het slaan van deze munt nog geen keizer was. Hier staan de letters PRINCIPI IVVENT (jonge prins).

Elders in deze blog kun je munten vinden van zijn vader (Philippus I) en moeder (Otacilia Severa). De munten herdenken de duizendste verjaardag van Rome.

De neus van Nerva

Ik realiseerde mij onlangs dat in mijn verzameling nog geen keizer Nerva voorkomt. Nerva is de eerste uit het rijtje van de zogenaamde 'goede keizers'. De andere vier zijn: Trajanus, Hadrianus, Antoninus Pius en Marcus Aurelius. Ik ben vooral nog op zoek naar een mooie sestertius van Nerva, maar deze denarius kon ik echt niet weerstaan. De beroemde neus van de keizer is niet te missen!

Wat valt er behalve de prominente neus nog meer te vertellen over deze keizer. Hij werd keizer in de onstuimige periode na de dood van keizer Domitanus, die vermoord werd door de Praetoriaanse Garde. Hij had daarvoor al een aantal jaren gediend onder Nero en de Flavische keizers.

Tijdens zijn 65ste levensjaar werd hij gekozen als keizer door de Romeinse senaat, de eerste keer in de geschiedenis dat dit op deze manier gebeurde (!). Zijn keizerschap was heel kort, minder dan twee jaar lang, en werd gekenmerkt door financiële problemen en een zwak leiderschap over het Romeinse leger. Zijn grootste verdienste was ongetwijfeld dat hij Trajanus adopteerde en hiermee een vreedzame troonopvolging had geregeld.

Nog aardig om te vertellen. Op de achterzijde van deze munt staan vier belangrijke attributen van de priester, dit zijn van links naar rechts:

een simpulum: dit is een soort van soeplepel waarmee bijvoorbeeld de wijn in een patera (offerschaal) werd geschept;
een aspergillum: deze 'kwast' werd gebruikt om heilig water mee te sprenkelen;
een kan: hierin werd vloeistof (water, wijn e.d.) bewaard dat tijdens de offerceremonie werd gebruikt;
een lituus: dit is een staf die werd gedragen door de priester, de augur. De keizer was overigens de hogepriester, in het latijn: pontifex maximus. Als je goed kijkt zie je op de voorzijde van de munt ook de letters PM die hierop duiden.