De beroemde veldheer

Marcus Vipsanius Agrippa is tijdens zijn leven niet geëerd met een eigen munt. Wel zijn tijdens zijn leven munten geslagen waarop hij samen met zijn goede vriend Augustus wordt afgebeeld. Zijn bekendste munt is bovenstaande munt die postuum is geslagen tijdens de regeerperiode van Caligula. Deze munt is in grote aantallen geslagen, een halve eeuw na zijn dood (!).

Op deze aantrekkelijke munt wordt zijn derde consulaat vermeld. Ook staat in het omschrift dat hij de zoon (Filius) is van Lucius Agrippa (Lucii). Op de achterzijde staat (bijna vanzelfsprekend) Neptunus, de god van de zee (daar heeft Agrippa immers de belangrijkste overwinningen behaald). Neptunus heeft in zijn rechterhand een kleine dolfijn en in zijn linkerhand een trident (drietand). 

Agrippa werd in hetzelfde jaar geboren als zijn jeugdvriend Octavianus. Hij was de zoon van Lucius en van eenvoudige komaf. Hij was vanaf zijn jeugd een boezemvriend van Octavianus, de latere keizer Augustus. Agrippa gaf blijk van grote militaire capaciteiten, vooral op zee. Hij haalde een overwinning in de slag van Nauloque bij Mylea, waarbij Sextus Pompeus werd verslagen. 

Hij was tevens de grote winnaar van de zeer beroemde zeeslag bij Actium waarbij de zeevloot van Marcus Antonius en Cleopatra werd verslagen. Agrippa trouwde met de dochter van keizer Augustus, Julia. Zij kregen vijf kinderen,waarvan Agrippina de moeder was van de latere keizer Caligula. Hij werd tribuun, gouverneur van Syria en later van Roma. Hij werd benoemd als mederegent en opvolger van Augustus. Hij liet als gouverneur van Roma waterleidingen, de thermen en het pantheon bouwen. Agrippa stierf op 51-jarige leeftijd, ten gevolge van verwondingen opgelopen tijdens een militaire missie. Zijn as werd bijgezet in het mausoleum van Augustus. De begaafde militair, staatsman en bouwmeester werd door velen gewaardeerd.

DIVA Faustina de Oudere

Een mooi muntje van keizerin Faustina de Oudere. Er is niet heel veel bekend over haar leven. Zo is de exacte datum van haar geboorte, die van haar huwelijk met Antoninus Pius en zelfs die van haar dood onbekend.

Faustina had een gelukkig huwelijk met Antoninus en ze kregen samen vier kinderen, die allen werden geboren voordat Antoninus keizer werd. Slechts een van deze kinderen overleefde haar: Faustina de Jongere, die later de echtgenote zou worden van Marcus Aurelius, de adoptiefzoon en opvolger van haar vader.

Antoninus hield van zijn vrouw en heeft haar na haar dood bijzonder geëerd. Hij liet haar vergoddelijkt verklaren door de Senaat (zij kreeg de titel 'diva') en liet een tempel op het Forum Romanum voor haar bouwen.

Ook liet Antoninus een enorme hoeveelheid munten met haar beeltenis slaan en de tekst DIVA AVG(VSTA) FAVSTINA (vergoddelijkte keizerin Faustina). Na 147, toen Faustina de Jongere Augusta werd, veranderde dit in DIVA FAVSTINA.

DIVA FAVSTINA staat ook op de voorzijde van deze munt. Op de keerzijde is godin Ceres afgebeeld, gesluierd en een scepter vasthoudend.

Adlocutio

Dit is mijn tweede sestertius van keizer Caligula. De munt toont aan de ene kant het portret van Caligula en aan de andere kant een staande afbeelding van de keizer die een toespraak houdt. Dit is de scène die bekend staat als de adlocutio cohortium wat in het Latijn "toespraak tot de troepen” betekent.

Caligula is gekleed in toga en staat op een verhoging met achter hem een veldstoel (sella castrensis). Hij spreekt de praetoriaanse garde toe. De vijf soldaten dragen helmen, schilden en ceremoniële zwaarden (parazonia). Ook dragen zij de legioensadelaars.

Veel Romeinse munten dragen de letters SC, een afkorting voor "senatus consultum". Het feit dat deze letters ontbreken op deze munt suggereert dat de munt niet is uitgegeven met goedkeuring van de senaat. Dit lijkt een duidelijke boodschap te zijn geweest van de keizer, namelijk dat zijn gezag niet werd verzekerd door de senaat, maar door zijn relatie met de praetoriaanse garde.

Zijn voorganger, keizer Tiberius, liet in zijn testament een bedrag van 1.000 sestertii na aan alle lijfwachten van de garde, een bedrag dat Caligula snel verdubbelde toen hij zich realiseerde dat zijn macht grotendeels afhankelijk was van de steun van de preatoriaanse garde. De betalingen werden gedaan tijdens een ceremonie die vermoedelijk op de keerzijde van de munt staat afgebeeld.

Een ontzettend boeiende historische afbeelding op deze munt en een fijne aanvulling op mijn collectie.

Een nieuw ZOO muntje

De ZOO-serie is een reeks van zilveren antoniniani munten die zijn geslagen onder het bewind van keizer Gallienus, die regeerde van 253 tot 268 na Christus. De munten in deze serie tonen verschillende dieren, waaronder ook fabeldieren.
Ik verzamel eigenlijk alleen de fabeldieren, maar kon dit veel voorkomende type met een mooie afbeelding van een hert toch niet weerstaan.

De ZOO-serie van Gallienus was een van de eerste muntenreeksen die zich concentreerde op het afbeelden van dieren in plaats van menselijke figuren. Gallienus regeerde in een zeer roerige tijd met continu rebellerende rivalen. Hij sloeg deze serie ter ere van negen goden en godinnen, om hem te helpen het hoofd te bieden aan deze ellende. 

Op de achterzijde van deze munt staat DIANAE CONS AVG, dat wil zeggen de munt is geslagen ter ere van Diana beschermster van de keizer (Augustus). Diana is godin van de jacht.

De ZOO-serie van Gallienus is populair onder verzamelaars van antieke munten vanwege de unieke afbeeldingen van dieren. 

Sestertius van Nerva

Het is even geleden maar ik heb weer een mooie munt kunnen toevoegen aan mijn verzameling.

Met deze munt van Nerva heb ik nu van elk van de vijf goede keizers een sestertius in mijn verzameling, en belangrijker, het is een prachtig portret van de keizer die maar zo kort regeerde. Behalve deze sestertius heb ik ook een as met de afbeelding van Fortuna op de keerzijde. Deze munt kun je elders op mijn blog vinden. Fijn om weer een serie compleet te kunnen maken. Mijn verzameling kent nog te veel open eindjes….

Nero en de triomfboog

Een fraaie sestertius met Nero op de voorzijde en de boog van Nero op de achterzijde. Deze boog van Nero (Latijn: Arcus Neronis) was een triomfboog.

De boog is tussen 58 en 62 opgericht, ter ere van de Parthische overwinningen van Corbulo, een belangrijke generaal onder keizer Nero. Deze generaal moest later overigens zelfmoord plegen op bevel van de paranoïde Nero. De boog stond inter duos lucos op de Capitolijn, oftewel tussen de twee heuveltoppen.

De boog is waarschijnlijk direct na Nero's dood en zijn veroordeling tot damnatio memoriae afgebroken, want er zijn geen latere vermeldingen meer bekend in de antieke bronnen. Een andere mogelijkheid is dat de boog is verwoest door de branden van 69 of 80. We weten het niet…..

Munten zijn de enige bron waardoor we nu de boog kunnen reconstrueren. De eerste munten van dit type zijn waarschijnlijk geslagen in de Munt van Rome op de Arx, in welk geval de muntmeesters zeker de boog zelf hebben gezien en dus als voorbeeld hebben gebruikt voor de munten. Deze sestertius is overigens niet geslagen in Rome maar in Lugdunum.

De voorstelling is een eenvoudige gewelfde boog met een enkele doorgang en daarboven een quadriga (vierspan) met de keizer, geleid door de figuren Victoria en Pax. Op de hoeken staan bronzen beelden van Romeinse soldaten. Door de weergave in perspectief wordt het kolossale standbeeld van Mars benadrukt dat links in een nis staat. De pilaren en de boog zijn versierd met uitgebreide reliëfs, in die tijd nog vernieuwend en later op grote schaal toegepast. 

Caligula en de stier

Hoewel dit een iets minder populaire sestertius van Caligula is, ben ik er blij mee. Dat deze munt veelal goedkoper is dan andere sestertii van Caligula heeft alles te maken met de voorzijde van de munt. We zien hier immers niet een afbeelding van het karakteristieke hoofd van de keizer zelf, maar van Pietas, zittend, gesluierd, met een patera, en een arm rustend op een kleine figuur die staat en kijkt. Pietas is de personifciatie van deugd en vroomheid (dus eerbied voor de goden).

De achterzijde van deze sestertius is razend interssant. De voorstelling laat zien hoe Caligula een stier offert tijdens de inwijdingsceremonie van deze tempel. Een priester aan de linkerzijde, verantwoordelijk voor het slachten, houdt de stier vast voor het offerritueel. Een bediende rechts houdt een patera (heilige kom) vast.

Op de achtergrond is de met bloemenkransen versierde hexastyle tempel van Divus Augustus goed te zien. Later zou diezelfde tempel na branden worden opgeknapt, zodat het mogelijk is om de geschiedenis ervan op munten te volgen. 

Hoewel de tempel van Divus Augustus vaak op munten wordt afgebeeld zijn de grootte en precieze locatie onbekend. Het besluit om een ​​tempel aan Augustus te wijden werd genomen door de Romeinse senaat kort na de dood van Augustus. Het duurde echter nog een aantal jaren voordat de tempel eindelijk was voltooid en kon worden ingewijd door Caligula. Het doel van de keizer om zich met Augustus te verbinden is duidelijk: hij wilde zijn legitimiteit als afstammeling van Augustus benadrukken.