Cleopatra VII

Ja, het is haar echt, Cleopatra VII, de minnares van Julius Caesar en van Marcus Antonius. Grieks, maar koningin van het oude Egypte en het laatste lid van de Ptolemaeïsche dynastie. Ze is de bekendste van de verschillende gelijknamige Egyptische vorstinnen en wordt gewoonlijk kortweg als Cleopatra aangeduid. Haar familie was oorspronkelijk van Griekse en Macedonische afkomst. Ze was mede-heerseres over Egypte naast haar vader, haar twee broers/echtgenoten en later haar zoon.

Cleopatra overleefde een staatsgreep door de hovelingen van haar oudste broer en ging vervolgens een verhouding aan met Julius Caesar, die haar greep op de troon verstevigde. Na de moord op Caesar in 44 v.Chr. bond ze zich aan Marcus Antonius, met wie zij een tweeling kreeg. Later trouwde zij met Marcus Antonius en baarde nog een zoon. Alles bij elkaar had Cleopatra vier kinderen, één bij Caesar en drie bij Antonius. Haar (verstands)huwelijken met haar twee broers leverden geen kinderen op.

Nadat Antonius' rivaal en Caesars wettelijke opvolger, Octavianus, de volle macht van Rome tegen Egypte keerde en een relatie met Cleopatra van de hand wees, benam Cleopatra zich van het leven.

Het muntje is natuurlijk niet van een hele goede kwaliteit, maar, in tegenstelling tot veel andere munten van Cleopatra, is het gezicht (met kapsel en diadeem) goed te herkennen en ook de adelaar op de keerzijde staat fier overeind. Veel van haar munten zijn extreem versleten. De munt is geslagen in Alexandria.

De adelaar staat met dichte vleugels op een bliksemstraal met aan de linkerzijde een dubbele cornucopia (hoorn des overvloeds). 

Op de voorzijde staan geen letters. Rond de adelaar staan de letters:

ΒΑΣΙΛΙΣΣΗΣ ΚΛΕΟΠΑΤΡΑΣ, oftewel koningin Cleopatra.
Aan de rechterzijde zie je, als je goed kijkt, nog de letter M. Dit is de waardeaanduiding van de munt (40 drachmai).

De schenking door Hadrianus

Een fascinerend muntje van keizer Hadrianus. 

Op de voorzijde een mooi, gelauwerd, hoofd met een goede baard. Maar het gaat mij natuurlijk om de achterzijde van deze denarius. De keizer heeft hier plaatsgenomen op een stoel op een plateau en geeft een donatie aan een Romeinse burger die zijn toga open houdt om de gift in ontvangst te kunnen nemen. 

Onder het plateau staan de letters LIBERAL AUG III. 

Dit is de herdenking van de derde liberalitas (schenking) door Hadrianus. Het was gebruikelijk dat de keizer een schenking deed aan het volk of aan het leger na een belangrijke gebeurtenis. Waarschijnlijk werd er letterlijk met denarii gestrooid in de straten van Rome om zo goodwill bij het volk te kweken. 

De belangrijke gebeurtenis was de herdenking van de Natalis Urbis (stichting van Rome) op 21 april 753 vChr. Ter viering hiervan werden spelen georganiseerd in het Circus Maximus.

Een mooie kop !

Dit is natuurlijk het karakteristieke hoofd van keizer Septimius Severus. Elders in deze blog kun je het een en ander lezen over deze keizer en zijn familie. 

Op de keerzijde wordt Genius afgebeeld met een patera (een heilige kom) en een dubbele cornucopia (hoorn des overvloeds). 

Genius was een beschermgeest, een hoger wezen, die al het doen en laten van de mens bewaakte en die de mens in lief en leed begeleidde van de wieg tot aan het graf. Ieder mens had zijn eigen genius (de vrouwen hadden een iuno). Het was dus je persoonlijke geest. Doorgaans beschouwde men de genius als een vriendelijke, welwillende, "goede" geest, hoewel soms (in latere tijd) aan iedere mens twee genii, een goede en een kwade werden toegeschreven. Stief iemand, dan hield de genius ook op om te bestaan.

De genius was je goed gezind wanneer je in het leven in volle mate genoot. Je moest je dus niet allerlei geoorloofde genoegens ontzeggen.

De Romeinen waren ook gewend bij hun genius te zweren. "Bij mijn genius!" of ook wel "bij de Penates!" zei men in de zin van: "bij al wat mij dierbaar is." Slaven zwoeren bij de genius van hun heer, en in de keizertijd bij de genius van de keizer. Gewoonlijk werden de genii afgebeeld als mooie jongemannen die ook vaak van vleugels waren voorzien.

Consecratio van Marcus Aurelius

Dit muntje heb ik gekocht vanwege de mooie afbeelding van een adelaar met gespreide vleugels. Zo'n onstuimige adelaar zie je niet vaak op Romeinse munten! Het is ook mooi om te zien hoe de rechtervleugel recht omhoog wijst en precies tussen de letters N en S valt. Dit is met de linkerveugel minder goed gelukt. Deze vleugel raakt de letter R.

Op de keerzijde staan de letters CONSECRATIO. In de Romeinse tijd werd het gebruikelijk om gestorven keizers te vergoddelijken. Ter herinnering hieraan werd door de opvolger vaak een munt geslagen. Dat is hier ook gebeurd. Consecratio betekent de opname van een gestorvene onder de doden. Deze munt herdenkt de vergoddelijking van de keizer Marcus Aurelius door zijn opvolger, keizer Commodus.

Dat het hier om de vergoddelijkte Marcus Aurelius gaat lees je op de voorzijde: DIVVS (= goddelijk) M ANTONINVS PIVS.

De gewone man Macrinus

Een fraai muntje van keizer Macrinus die een voorlopig einde maakte aan de Severische dynastie.

Het bijzondere van deze keizer was dat hij niet uit de senatorenstand kwam, maar een 'gewone' Romein was. Uit een heel arme familie kwam hij overigens niet. Hij hoorde tot de ridderstand en had een juridische opleiding gehad. Macrinus kwam aan de macht door Caracalla te laten vermoorden, om zijn eigen leven te redden. Er was nameljk een profetie verspreid dat hij keizer zou worden. Als Caracalla dit zou horen zou hij zeker om het leven zijn gebracht.

Hij was geen populaire keizer bij de senaat en de soldaten. Verlaging van de soldij en het bevoordelen van ridders boven senatoren droegen bij aan zijn ondergang. Het zat de senaat ook niet lekker dat iemand van lage stand keizer was geworden. Opstandige troepen riepen Elagabalus uit tot keizer en in een veldslag werd Macrinus verslagen en niet veel later vermoord. Ook zijn zoon Diadumenianus werd vermoord. Beide namen werden door de senaat verdoemd (de zogenaamde damnatio memoriae).

De achterzijde van deze munt heeft mooie details. Je ziet de god Jupiter met scepter en bliksem, met naast hem, heel klein, de keizer in toga. De symboliek is duidelijk. De god is veel groter dan de keizer! 

De letters op de achterzijde IOVI CONSERVATORI betekenen: 

Jupiter, de beschermer.

Hieronder nog een gedetailleerd plaatje van god en keizer.

Lucius Verus

Een fraaie denarius van de wat minder bekende keizer Lucius Verus. Hij was Romeins keizer van 161 tot aan zijn dood in 169, samen met zijn adoptiebroer Marcus Aurelius. De troonopvolging van Verus samen met Marcus Aurelius was de eerste keer dat het Romeinse rijk werd geregeerd door meerdere keizers, een steeds vaker voorkomend verschijnsel in de latere geschiedenis van het rijk.

Verus werd na de dood van zijn biologische vader geadopteerd door Antoninus Pius, die zelf werd geadopteerd door Hadrianus. Hadrianus stierf later dat jaar en Antoninus Pius volgde de troon op. Antoninus Pius regeerde tot 161 en werd opgevolgd door Lucius Verus en Marcus Aurelius. Het grootste deel van Verus’ regering bestond uit oorlog voeren met de Parthen dat eindigde in een Romeinse overwinning. Verus stierf in 169, waarschijnlijk door een beroerte. Hij werd vergoddelijkt door de senaat (Divus Verus).

Op de voorzijde van dit muntje staat L VERVS AVG ARMENIACVS.

Dit is de naam van de keizer met de toevoeging augustus (AUG) en de herdenking van zijn overwinning op de Armeniërs (ARMENIACVS). Daarom op de achterzijde de oorlogsgod Mars met speer en schild.

De olifantdrijver

Niet gekocht voor de keizer, maar voor de olifantdrijver! Het is een mooie antoninianus van keizer Philippus I. Hier heb ik meer muntjes van, als ook van zijn vrouw en zoon. De keizer heeft meerdere muntjes uitgegeven ter ere van het 1000-jarig bestaan van Rome. Dit is er vermoedelijk ook eentje hoewel deze munt geen verwijzing geeft naar de ludi saeculares (eeuwfeest) zoals dat bij andere munten wel het geval is.

Op de rug van de olifant zit een zogenaamde mahout (olifantdrijver/trainer) die met een stok de olifant leidt. De olifant staat symbool voor kracht en onverzettelijkheid, en ook voor de eeuwigheid (olifanten worden immers oud). Het dier is daarom populair op Romeinse munten. 

Op de keerzijde staat AETERNITAS AUGG, eeuwigheid van de keizers, oftewel de hoop op een nog eeuwig voortdurend keizerrijk!