De griffioen

Marcus Antonius

 

Nero en de adelaar

Adoptie

Een denarius van mijn wensenlijstje met mooie koppen van Antoninus Pius op de voorzijde en zijn geadopteerde zoon Marcus Aurelius op de achterzijde. De munt is een duidelijke bevestiging van de lijn van opvolging.

Keizer Hadrianus benoemde de reeds 51-jarige Antoninus in 138 tot zijn opvolger en adopteerde hem vervolgens als zijn zoon, zodat hij hem kon opvolgen. Voorwaarde was echter wel dat Antoninus de 16-jarige Marcus Annius Verus (de latere keizer Marcus Aurelius), en de 7-jarige zoon van Aelius (die later Lucius Verus werd genoemd) zou adopteren.

Klaarblijkelijk werd Antoninus door Hadrianus als een tussenkeizer gezien; en wel specifiek voor Marcus, zijn aangetrouwde neef, die zelf nog te jong voor het keizerschap was. Er zijn echter aanwijzingen dat de terminaal zieke Hadrianus eigenlijk de voorkeur gaf aan de nog jongere Lucius.

Na de dood van Hadrianus in de zomer van het jaar 138 werd Antoninus zijn opvolger. Antoninus voerde al snel een belangrijke wijziging door in de plannen van Hadrianus. Volgens die plannen moest Antoninus' dochter Faustina met Lucius Verus trouwen, en deze twee waren dus verloofd. Zodra Hadrianus was overleden werden de trouwplannen omgegooid, en op verzoek van Antoninus werd Faustina de verloofde van Marcus.

Antoninus werd na zijn natuurlijke dood in 161 opgevolgd door zijn adoptiefzonen Marcus Aurelius en Lucius Verus, die aanvankelijk samen regeerden.

Maximianus en de tetrarchie

Een tweede munt van keizer Maximianus en en heel interessante! Dit muntje geeft de vorming van een tetrarchie weer. Kort na zijn aanstelling als keizer deelde Diocletianus de macht met Maximianus, eerst als Caesar, later als mede-keizer. In 285 werd het Romeinse Rijk voor bestuurlijke doeleinden in twee gedeelten gesplitst. Maximianus kreeg de verantwoordelijkheid over het westelijk deel, terwijl het oostelijk deel onder het gezag van Diocletianus bleef.

In 293 vestigde Diocletianus de tetrarchie: elk deelrijk werd bestuurlijk nog eens opgesplitst en er kwamen twee onderkeizers (caesares) bij. De vier delen werden nu bestuurd door respectievelijk een keizer, Diocletianus (Augustus Senior), een medekeizer, Maximianus (Augustus Junior), en twee Caesars: Constantius I 'Chlorus' Caesar Senior en Galerius, Caesar Junior.

In deze volgorde staan de vier tetrarchen ook afgebeeld op de munt: Diocletianus, Maximianus, Constantius Chlorus en Galerius. Ze brengen gezamenlijk een offer boven een altaar voor een kamppoort met omheining en zes torentjes. Op de achterzijde van de munt staan verder nog de letters Virtvs Militvm (moed van de soldaten) en het muntteken E. 

De zilveren munt is een argenteus, ingevoerd bij de munthervorming van Diocletianus. De munt is geslagen uit zilver van een hoog gehalte. 

Crispina

Dit is een fraaie denarius van keizerin (Augusta) Crispina met op de keerzijde een afbeelding van Venus.

Crispina trouwde met Commodus in het jaar 178 na Christus, toen hij nog een jonge prins was. In de beginjaren van het keizerlijke huwelijk was Crispina zeer invloedrijk en genoot ze aanzienlijke privileges als keizerin.

Echter, in 188 na Christus raakte Crispina in ongenade. Er zijn verschillende theorieën over wat er precies is gebeurd. Volgens sommige historische bronnen werd ze beschuldigd van overspel en betrokkenheid bij een complot tegen Commodus. Anderen suggereren dat Commodus haar vervolgde om politieke redenen of om financiële redenen, aangezien Crispina grote rijkdom had geërfd van haar vader.

Crispina werd verbannen naar het eiland Capri, waar ze werd vastgehouden en uiteindelijk in het jaar 191 na Christus ter dood werd gebracht. 

De beroemde veldheer

Marcus Vipsanius Agrippa is tijdens zijn leven niet geëerd met een eigen munt. Wel zijn tijdens zijn leven munten geslagen waarop hij samen met zijn goede vriend Augustus wordt afgebeeld. Zijn bekendste munt is bovenstaande munt die postuum is geslagen tijdens de regeerperiode van Caligula. Deze munt is in grote aantallen geslagen, een halve eeuw na zijn dood (!).

Op deze aantrekkelijke munt wordt zijn derde consulaat vermeld. Ook staat in het omschrift dat hij de zoon (Filius) is van Lucius Agrippa (Lucii). Op de achterzijde staat (bijna vanzelfsprekend) Neptunus, de god van de zee (daar heeft Agrippa immers de belangrijkste overwinningen behaald). Neptunus heeft in zijn rechterhand een kleine dolfijn en in zijn linkerhand een trident (drietand). 

Agrippa werd in hetzelfde jaar geboren als zijn jeugdvriend Octavianus. Hij was de zoon van Lucius en van eenvoudige komaf. Hij was vanaf zijn jeugd een boezemvriend van Octavianus, de latere keizer Augustus. Agrippa gaf blijk van grote militaire capaciteiten, vooral op zee. Hij haalde een overwinning in de slag van Nauloque bij Mylea, waarbij Sextus Pompeus werd verslagen. 

Hij was tevens de grote winnaar van de zeer beroemde zeeslag bij Actium waarbij de zeevloot van Marcus Antonius en Cleopatra werd verslagen. Agrippa trouwde met de dochter van keizer Augustus, Julia. Zij kregen vijf kinderen,waarvan Agrippina de moeder was van de latere keizer Caligula. Hij werd tribuun, gouverneur van Syria en later van Roma. Hij werd benoemd als mederegent en opvolger van Augustus. Hij liet als gouverneur van Roma waterleidingen, de thermen en het pantheon bouwen. Agrippa stierf op 51-jarige leeftijd, ten gevolge van verwondingen opgelopen tijdens een militaire missie. Zijn as werd bijgezet in het mausoleum van Augustus. De begaafde militair, staatsman en bouwmeester werd door velen gewaardeerd.

DIVA Faustina de Oudere

Een mooi muntje van keizerin Faustina de Oudere. Er is niet heel veel bekend over haar leven. Zo is de exacte datum van haar geboorte, die van haar huwelijk met Antoninus Pius en zelfs die van haar dood onbekend.

Faustina had een gelukkig huwelijk met Antoninus en ze kregen samen vier kinderen, die allen werden geboren voordat Antoninus keizer werd. Slechts een van deze kinderen overleefde haar: Faustina de Jongere, die later de echtgenote zou worden van Marcus Aurelius, de adoptiefzoon en opvolger van haar vader.

Antoninus hield van zijn vrouw en heeft haar na haar dood bijzonder geëerd. Hij liet haar vergoddelijkt verklaren door de Senaat (zij kreeg de titel 'diva') en liet een tempel op het Forum Romanum voor haar bouwen.

Ook liet Antoninus een enorme hoeveelheid munten met haar beeltenis slaan en de tekst DIVA AVG(VSTA) FAVSTINA (vergoddelijkte keizerin Faustina). Na 147, toen Faustina de Jongere Augusta werd, veranderde dit in DIVA FAVSTINA.

DIVA FAVSTINA staat ook op de voorzijde van deze munt. Op de keerzijde is godin Ceres afgebeeld, gesluierd en een scepter vasthoudend.

Adlocutio

Dit is mijn tweede sestertius van keizer Caligula. De munt toont aan de ene kant het portret van Caligula en aan de andere kant een staande afbeelding van de keizer die een toespraak houdt. Dit is de scène die bekend staat als de adlocutio cohortium wat in het Latijn "toespraak tot de troepen” betekent.

Caligula is gekleed in toga en staat op een verhoging met achter hem een veldstoel (sella castrensis). Hij spreekt de praetoriaanse garde toe. De vijf soldaten dragen helmen, schilden en ceremoniële zwaarden (parazonia). Ook dragen zij de legioensadelaars.

Veel Romeinse munten dragen de letters SC, een afkorting voor "senatus consultum". Het feit dat deze letters ontbreken op deze munt suggereert dat de munt niet is uitgegeven met goedkeuring van de senaat. Dit lijkt een duidelijke boodschap te zijn geweest van de keizer, namelijk dat zijn gezag niet werd verzekerd door de senaat, maar door zijn relatie met de praetoriaanse garde.

Zijn voorganger, keizer Tiberius, liet in zijn testament een bedrag van 1.000 sestertii na aan alle lijfwachten van de garde, een bedrag dat Caligula snel verdubbelde toen hij zich realiseerde dat zijn macht grotendeels afhankelijk was van de steun van de preatoriaanse garde. De betalingen werden gedaan tijdens een ceremonie die vermoedelijk op de keerzijde van de munt staat afgebeeld.

Een ontzettend boeiende historische afbeelding op deze munt en een fijne aanvulling op mijn collectie.

Een nieuw ZOO muntje

De ZOO-serie is een reeks van zilveren antoniniani munten die zijn geslagen onder het bewind van keizer Gallienus, die regeerde van 253 tot 268 na Christus. De munten in deze serie tonen verschillende dieren, waaronder ook fabeldieren.
Ik verzamel eigenlijk alleen de fabeldieren, maar kon dit veel voorkomende type met een mooie afbeelding van een hert toch niet weerstaan.

De ZOO-serie van Gallienus was een van de eerste muntenreeksen die zich concentreerde op het afbeelden van dieren in plaats van menselijke figuren. Gallienus regeerde in een zeer roerige tijd met continu rebellerende rivalen. Hij sloeg deze serie ter ere van negen goden en godinnen, om hem te helpen het hoofd te bieden aan deze ellende. 

Op de achterzijde van deze munt staat DIANAE CONS AVG, dat wil zeggen de munt is geslagen ter ere van Diana beschermster van de keizer (Augustus). Diana is godin van de jacht.

De ZOO-serie van Gallienus is populair onder verzamelaars van antieke munten vanwege de unieke afbeeldingen van dieren.